გაეროს უმაღლესმა სასამართლომ პარასკევს განაცხადა, რომ მას აქვს იურისდიქცია, გამოიტანოს გადაწყვეტილება უკრაინის მოთხოვნაზე იმ განცხადების შესახებ, რომ კიევი არ არის პასუხისმგებელი გენოციდზე, მაგრამ არა – უკრაინის საქმის სხვა ასპექტებზე.
რუსეთმა და უკრაინამ სხვადასხვა დროს დაადანაშაულეს ერთმანეთი გენოციდის ჩადენაში. უკრაინამ მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოში სარჩელი თითქმის ორი წლის წინ შეიტანა და ამტკიცებდა, რომ მოსკოვმა, თავისი შეჭრა რომ გაემართლებინა, გაყალბებული განცხადებები გამოიყენა გენოციდის შესახებ.
კიევმა სარჩელი შეიტანა 2022 წლის მარტში, რამდენიმე დღის შემდეგ, რაც რუსეთმა ომი წამოიწყო. მაგრამ სასამართლომ განაცხადა, რომ ამ საკითხზე გადაწყვეტილებას ვერ მიიღებდა. ამის ნაცვლად, ის დაადგენს, დაარღვია თუ არა უკრაინამ კონვენცია – როგორც ამას რუსეთის პრეზიდენტი, ვლადიმირ პუტინი ამტკიცებდა, რათა შეჭრა გაემართლებინა.
საბოლოო, იურიდიულად სავალდებულო გადაწყვეტილებამდე, სავარაუდოდ, ჯერ კიდევ წლებია დარჩენილი. ”
ამ საქმეში, რუსეთის ფედერაციას არაკეთილსინდისიერად რომ ემტკიცებინა კიდეც, რომ უკრაინამ ჩაიდინა გენოციდი და გარკვეული ზომები მიიღო მის წინააღმდეგ იმ საბაბით, რასაც მოპასუხე (უკრაინა) ამტკიცებს, ეს თავისთავად არ წარმოადგენს ვალდებულებების დარღვევას” გენოციდის შესახებ კონვენციის მიხედვით, განაცხადა სასამართლოს პრეზიდენტმა, ჯოან ე. დონოჰიუმ.
სასამართლომ განაცხადა, რომ მას არ აქვს იურისდიქცია, გადაწყვეტილება გამოიტანოს იმის შესახებ, დაირღვა თუ არა რუსეთის შეჭრით 1948 წლის კონვენცია გენოციდის შესახებ და წარმოადგენს თუ არა მოსკოვის მიერ აღმოსავლეთ უკრაინაში ორი თვითგამოცხადებული რესპუბლიკის აღიარება ასევე ამ კონვენციის დარღვევას.
გასულ წელს მოსკოვი ამტკიცებდა, რომ სასამართლომ უარი უნდა თქვას საქმის განხილვაზე, სანამ საერთოდ კიევის პრეტენზიების არსის განხილვას დაიწყებს, მაგრამ ახლა 16 მოსამართლისგან შემდგარი კოლეგია განაგრძობს საქმის განხილვას. სექტემბრის მოსმენებზე, მოსკოვის იურიდიული გუნდის ხელმძღვანელმა, გენადი კუზმინმა, უკრაინის საქმეს “უიმედოდ წაგებული და ამ სასამართლოს მრავალწლიან იურისპრუდენციასთან წინააღმდეგობაში მყოფი” უწოდა.
იმისთვის, რომ სასამართლოს ჰქონდეს იურისდიქცია, უკრაინას უნდა დაემტკიცებინა, რომ რუსეთთან დავა აქვს გენოციდის კონვენციის გამო. მოსკოვის იურიდიული გუნდის წევრმა, სიენჰო იიმ, სექტემბერში მოსამართლეებს განუცხადა, რომ რუსეთს გენოციდის კონვენცია არ გამოუყენებია უკრაინაში თავისი სამხედრო მოქმედებების გასამართლებლად და თქვა, რომ ისინი “ეფუძნება თვითგამორკვევის უფლებას და თავდაცვის განუყოფელ უფლებას”. იმავე მოსმენებზე, უკრაინა ამტკიცებდა, რომ სასამართლოს აქვს იურისდიქცია და აკრიტიკებდა მოსკოვს იმის გამო, რომ ის ღიად არღვევს სასამართლოს დროებით დადგენილებას მისი შეჭრის შეჩერების შესახებ.
სასამართლოს განკარგულებით, რუსეთს უნდა შეეწყვიტა სამხედრო ოპერაციები უკრაინაში, სანამ სასამართლო პროცესი მიმდინარეობდა ომის პირველი კვირების განმავლობაში, 2022 წლის მარტში. “რუსეთის დაუმორჩილებლობა არის თავდასხმა ასევე ამ სასამართლოს ავტორიტეტზეც. ყველა რაკეტა, რომელსაც რუსეთი ჩვენს ქალაქებს უშენს, გაშვებულია ამ სასამართლოს გადაწყვეტილების საწინააღმდეგოდ”, განუცხადა კოლეგიას უკრაინის იურიდიული გუნდის ხელმძღვანელმა, ანტონ კორინევიჩმა.
მოსამართლეებმა უსაყვედურეს რუსეთს მისი შეჭრის გამო მაშინ, როცა ოთხშაბათს გადაწყვეტილება გამოიტანეს ორ ქვეყანას შორის სხვა საქმესთან დაკავშირებით, რომელიც დაკავშირებულია თავდასხმებთან აღმოსავლეთ უკრაინაში 2014 წლის შემდეგ და დისკრიმინაციასთან ანექსირებულ ყირიმში.
უკრაინის საქმე ეფუძნება 1948 წლის კონვენციას გენოციდის შესახებ, რომლის რატიფიკაცია კიევმაც მოახდინა და მოსკოვმაც. კონვენცია შეიცავს დებულებას, რომ ქვეყნებს, რომლებსაც აქვთ დავა, რომელიც მის დებულებებს ეყრდნობა, შეუძლიათ გადაიტანონ ეს საკითხი მსოფლიო სასამართლოში.
რუსეთი უარყოფს დავის არსებობას – ამ პოზიციას უარყოფს უკრაინა. კონვენცია და ჰააგის სასამართლო განსაკუთრებული ყურადღების ქვეშ მოექცნენ ბოლო კვირების განმავლობაში, როცა სამხრეთ აფრიკამ სარჩელი შეიტანა და ისრაელი გენოციდში დაადანაშაულა მის გამანადგურებელ სამხედრო ოპერაციაში ღაზაში, 7 ოქტომბერს აშშ-ში და ევროკავშირში ჰამასის თავდასხმების შემდეგ. წინასწარი დადგენილებით, რომელიც არ განიხილავდა სამხრეთ აფრიკის საქმის არსს, სასამართლომ გასულ კვირას განკარგულება გასცა იმის შესახებ, რომ ისრაელმა ყველაფერი უნდა გააკეთოს სიკვდილის, ნგრევისა და გენოციდის ნებისმიერი აქტის თავიდან ასაცილებლად ღაზაში.
