ანალიტიკოსები, აშშ-ის დიპლომატიური სამსახურების მაღალი რანგის ყოფილი ოფიციალური პირები აცხადებენ, რომ ნატოში გაწევრიანების გზაზე, საქართველო უკრაინას ჩამორჩება. წარსულში კი, საპირისპირო მოცემულობა იყო. მათი ნაწილი, “ქართული ოცნების” მხრიდან ენთუზიაზმის ნაკლებობაზე საუბრობს.
ნატოს გაფართოების პოლიტიკაზე მსჯელობა ალიანსის სამიტის მოსამზადებელი სამუშაოების პარალელურად, თითქმის ყოველთვის აქტუალურია და ასეა ახლაც. რა პროგრესს განიცდის საქართველო ნატოში გაწევრიანებისკენ მიმავალ გზაზე – ეს არის კითხვა, რომლითაც ანალიტიკოსებს მივმართეთ. ვაშინგტონის ანალიტიკურ წრეებში, თითქმის სრული თანხმობაა იმ აზრთან დაკავშირებით, რომ ახლა, ამ გზაზე, საქართველო უკრაინას ჩამორჩება. რამდენიმე წლის წინ კი, სრულიად განსხვავებული რეალობა იყო.
საქართველოს ხელისუფლებას ახლა სურს ძალიან ფრთხილი იყოს. შეგიძლიათ დაეთანხმოთ ან არ დაეთანხმოთ ამას, მაგრამ ვფიქრობ, გასაგებია რატომ შეიძლება სურდეთ ფრთხილობდნენ. კურტ ვოლკერი
„ხუთი ან მეტი წლის წინ, ნატოსა და ევროკავშირის წევრობის გზაზე, საქართველოს ყველა მოწინავედ მიიჩნევდა, უკრაინა კი იმავე პოზიციაში არ იყო. ახლა ეს შეიცვალა. მოწინავე პოზიციაზე უკრაინაა, საქართველო მას ჩამორჩება. ვფიქრობ, მიზეზი ისაა, რომ საქართველო გაცილებით პატარა ქვეყანაა და ბევრად უფრო აშფოთებს რუსეთის მხრიდან მისი დასჯა, ის რომ შესაძლოა რუსეთმა კიდევ რაიმე ცუდი გაუკეთოს საქართველოს, თუ ის რუსეთთან დაპირისპირებულ პოზიციაში იქნება, ან ამ ინსტიტუტებისკენ ძალიან სწრაფად დაწინაურდება. ქართველ ხალხს, რა თქმა უნდა, სურს იყოს ევროკავშირისა და ნატოს ნაწილი, რადგან ეს იქნება უსაფრთხოების და ქვეყნის მომავლის კეთილდღეობის გარანტი. მაგრამ, იქ მოხვედრა დელიკატური პროცესია და საქართველოს ხელისუფლებას ახლა სურს ძალიან ფრთხილი იყოს. შეგიძლიათ დაეთანხმოთ ან არ დაეთანხმოთ ამას, მაგრამ ვფიქრობ, გასაგებია რატომ შეიძლება სურდეთ ფრთხილობდნენ. ამან გამოიწვია სიტუაცია, როდესაც უკრაინა მართლაც ლიდერია. ეს ამ ინსტიტუტებს, ევროკავშირსა და ნატოს აკისრებს პასუხისმგებლობას მოიქცნენ ისე, როგორც ევროკავშირი მოიქცა, როცა საქართველოს კანდიდატის სტატუსი მიანიჭა, რათა ქვეყანა ზედმეტად უკან არ დარჩეს“, – ამბობს ნატოში შეერთებული შტატების ყოფილი ელჩი, კურტ ვოლკერი.
უკრაინაში შეერთებული შტატების ყოფილი ელჩი, ჯონ ჰერბსტი კი მიიჩნევს, რომ ბრიუსელში, ბოლო წლების განმავლობაში, საქართველოში დემოკრატიის უკუსვლა აშფოთებთ.
„[ალიანსში გაწევრიანების კუთხით], საქართველო არ არის იმავე მდგომარეობაში, რაშიც უკრაინა. როგორც ნატოში, ასევე ევროკავშირში, არსებობს შეშფოთება, საქართველოში დემოკრატიის უკუსვლის გამო. მთავრობა, რომელსაც უკვე ათწლეულზე მეტია „ქართული ოცნება“ აკონტროლებს, ბოლო წლებში, სულ უფრო და უფრო მკაცრ ნაბიჯებს დგამს ოპოზიციური პარტიების წინააღმდეგ.
როგორც ნატოში, ასევე ევროკავშირში, არსებობს შეშფოთება, საქართველოში დემოკრატიის უკუსვლის გამო. ჯონ ჰერბსტი
ბოლო წლინახევრის განმავლობაში, საქართველოს ხელისუფლებაში არიან მნიშვნელოვანი პოლიტიკოსები, რომლებიც შეერთებულ შტატებსა და ევროკავშირს არსებითად მხოლოდ იმის გამო აკრიტიკებენ, რომ ვაშინგტონი და ბრიუსელი, მხარს უჭერს დემოკრატიას საქართველოში. ქართული დემოკრატიის სიძლიერე, ქართული სამოქალაქო საზოგადოების სიცოცხლისუნარიანობა მნიშვნელოვნად ახალისებდა ევროპასა და შეერთებულ შტატებში საქართველოს მეგობრებს ეფიქრათ საქართველოს ევროკავშირში, ნატოში გაწევრიანებაზე. დღეს კი, ეს ატრიბუტები საქართველოში სულაც არ არის იგივე და ეს სამწუხაროა. ევროატლანტიკური ინტეგრაციის კუთხით, საქართველო ნამდვილად დგას უკრაინისა და მოლდოვას უკან“, – ამბობს ჰერბსტი.
ჰერბსტის თქმით, არის გარკვეული სიმართლე მოსაზრებაში, რომ უკრაინის მიმართ, მიმდინარე სრულმასშტაბიანი ომის გამო, გარკვეული თანაგრძნობა არსებობს და ნატოში გაწევრიანების გზაზე, მისი დაწინაურებული პოზიცია, შესაძლოა, ამანაც გამოიწვია. მაგრამ ის ასევე ამბობს – „მოლდოვის შემთხვევაში, მის წინააღმდეგ არ გვაქვს აშკარა რუსული აგრესია, თუმცა მოლდოვა აშკარად უსწრებს საქართველოს, როცა საქმე ევროკავშირის შესაძლო წევრობას ეხება. ამის ახსნა კი, ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში საქართველოს მიერ განცდილი დემოკრატიის უკუსვლაა“.
“ჰადსონის ინსტიტუტის” მკვლევარი, ლუკ კოფი ამბობს, რომ დასავლეთი, საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან, ნატოში გაწევრიანების კუთხით ენთუზიაზმს ვერ ხედავს იმდენად, რამდენადაც კიევის მხრიდან.
„ნატოს წევრობისკენ მიმავალი გზა ორმხრივია და საქართველოს ალიანსში გაწევრიანების წინსვლისთვის, თბილისისგან ისეთივე ენთუზიაზმი არ გვინახავს, როგორიც კიევისგან ვნახეთ. საქართველოს ხელისუფლება ნატოში გაწევრიანების წინააღმდეგი არ არის, ყოველ შემთხვევაში, საჯარო განცხადებებით ამას არ ამბობენ, მაგრამ ამ მიმართულებით ასევე არ ატარებენ აქტიურ პოლიტიკას. ისინი უბრალოდ კმაყოფილნი არიან სტატუს-კვოთი, რომელიც უკვე წლებია გრძელდება.
თბილისისგან ისეთივე ენთუზიაზმი არ გვინახავს, როგორიც კიევისგან ვნახეთ. ლუკ კოფი
რამდენიმე წლის წინ ვწერდი ნაშრომებს, ვამტკიცებდი, რომ ნატოში გაწევრიანების გზაზე, უკრაინას და საქართველოს გზები უნდა გაყოფილიყო, რადგან საქართველო უკრაინას ბევრად უსწრებდა წინ. ახლა კი, შემიძლია ვთქვა, რომ ეს პირიქითაა. უკრაინა, ამ გზაზე, უფრო წინაა. საბოლოო ჯამში, ქართველი ხალხის გადასაწყვეტია, როგორ შეიძლება შეიცვალოს ეს [ვითარება]. წელს არჩევნებია, ბუნებრივია არავის მხარეს არ ვარ, ცხადია არც ამომრჩეველი ვარ, მაგრამ როგორც ამერიკელი, ვხედავ, რომ მთელს მსოფლიოში, ყველას აქვს აზრი ამერიკის პოლიტიკის შესახებ. რატომ არ შეიძლება, მეც მქონდეს აზრი სხვა ქვეყნების პოლიტიკურ სისტემებზე? და ვიტყვი, რომ ეს საკითხი ქართველმა ხალხმა უნდა გადაწყვიტოს. მათ უნდა შექმნან მთავრობა, რომელიც მათი რწმენით, მოემსახურება მათი და ქვეყნის საუკეთესო ინტერესებს“, – ამბობს კოფი.
კურტ ვოლკერი ამბობს, რომ ნატოში გაწევრიანება, ზოგადად, ევროატლანტიკური ინტეგრაცია არის საკითხი, რაზეც ხელისუფლებისა და ოპოზიციის წარმომადგენლებს ერთი, საჯაროდ გაცხადებული პოზიცია უნდა ჰქონდეთ.
„ვფიქრობ, არის ზოგიერთი რამ, რასაც საქართველოს მთავრობა და ოპოზიცია ერთად უნდა ამბობდნენ – რომ ნატო რჩება საქართველოს გრძელვადიან მისწრაფებად და მომავალში, საქართველოს უსაფრთხოების ერთადერთ გარანტად. ვფიქრობ, როგორც ხელისუფლების, ისე ოპოზიციის მხრიდან, ამ საჯარო პოზიციის შენარჩუნება მნიშვნელოვანია. ქართველებმა უნდა იამაყონ იმ წვლილით, რომელიც წარსულში საქართველომ საერთაშორისო უსაფრთხოების ოპერაციებში შეიტანა. ნათელი უნდა იყოს, რომ საქართველოს აქვს ნება, შესაბამისი გარემოებების შექმნის შემთხვევაში, მომავალშიც იგივე გააკეთოს. ამის გათვალისწინებით, ცხადი უნდა იყოს პოზიცია, რომ საქართველოს სურს ნატოსთან მუშაობა, რათა უზრუნველყოს თავისი სამხედრო ძალების მაქსიმალური მომზადება. უნდა შენარჩუნდეს სწავლებისა და მომზადების ტემპი, რასაც საქართველო მრავალი წლის განმავლობაში ძალიან, ძალიან კარგად აკეთებდა. ეს არ იქნება ნატოს დაუყოვნებელი წევრობის საფუძველი მაგრამ ეს არის იმის უზრუნველყოფა, რომ საქართველოს და მის სამხედრო ძალებს ჰქონდეს ნატოსთან და გლობალურ უსაფრთხოებასთან თავსებადობა, რაც მას მომავალში მიმზიდველ მოკავშირედ აქცევს“, – ამბობს ვოლკერი.
არ ვფიქრობ, რომ საქართველოს საკითხები ამ სამიტზე აქტუალური იქნება. უილიამ კორტნი
ანალიტიკოსები მიიჩნევენ, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ იმ საკითხებზე უნდა იმუშაოს, რომლებიც ბრიუსელს აშფოთებს. სწორედ ამ შეშფოთებას მიიჩნევს, საქართველოში აშშ-ის ყოფილი ელჩი, უილიამ კორტნი იმის ერთ-ერთი მიზეზად, რომ ივლისში დაგეგმილ ნატოს სამიტზე, საქართველოს საკითხი დღის წესრიგში მნიშვნელოვან ადგილს არ დაიკავებს.
„არ მგონია, ნატოს ამ სამიტზე, საქართველოს საკითხზე დიდი ყურადღება იყოს მიმართული. თუმცა, შეიძლება ვიხილოთ გარკვეული შეშფოთება საქართველოში პოლიტიკური ცხოვრების ზოგიერთი მიმართულებების შესახებ. სხვა თვალსაზრისით, არ ვფიქრობ, რომ საქართველოს საკითხები ამ სამიტზე აქტუალური იქნება“, – ამბობს კორტნი.
ვაშინგტონის სამიტი – უკრაინა
ალიანსის 75-ე საიუბილეო სამიტს, 9-11 ივლისს, ვაშინგტონი უმასპინძლებს. მოსამზადებელი სამუშაოები ჯერ კიდევ გასული წლის შემოდგომაზე დაიწყო. ამ მისიით, ვაშინგტონს უკვე სტუმრობდა ნატოს მუდმივი წარმომადგენლებით დაკომპლექტებული დელეგაცია. ოფიციალური შეხვედრები გაიმართა თავდაცვის და სახელმწიფო დეპარტამენტებში, თეთრ სახლსა და კონგრესში. სამიტამდე რამდენიმე მსგავსი სამუშაო ვიზიტია დაგეგმილი.
პარალელურად, ვაშინგტონის ანალიტიკური წრეების წარმომადგენლები, მათ შორის, მაღალი რანგის ყოფილი ოფიციალური პირები, მსჯელობენ რა შეიძლება იყოს, ან რა უნდა იყოს სამიტის დღის წესრიგში. ასეთ საკითხებს შორის, პრიორიტეტულ ადგილიზე უკრაინაა.
ამ მხრივ, სამიტის დღის წესრიგის მომზადებასა და მის შედეგებზე, რუსეთის მიერ უკრაინაში წარმოებულ ომს დიდი გავლენა ექნება. ამიტომ, ექსპერტებს მიაჩნიათ, რომ უკრაინის ნატოში გაწევრიანების თაობაზე მოლაპარაკებების დაწყებისა და საბოლოოდ გაწევრიანებისთვის, ალიანსს გეგმები რამდენიმე შესაძლო სცენარისთვის უნდა ჰქონდეს. თუმცა, უკრაინაში შეერთებული შტატების ყოფილი ელჩი გვეუბნება, რომ ნატოში უკრაინის გაწევრიანების პროცესთან დაკავშირებით, ვერ ხედავს ადმინისტრაციის მზაობას, ვაშინგტონის სამიტისთვის ამბიციური დღის წესრიგი შეიმუშაოს.
„ზოგიერთი ჩვენგანი იმედოვნებს, რომ უკრაინის ნატოში გაწევრიანების კუთხით, მნიშვნელოვანი პროგრესი იქნება. თუმცა, ეს მხოლოდ ჩვენი იმედია და ვერ ვიტყვი, რომ ამის მოლოდინი გვაქვს. ამ საკითხთან დაკავშირებით, ადმინისტრაციაში უკიდურესად მოკრძალებული პოზიციებია. არ მგონია, ვინმეს შესაძლო რეალობად მიაჩნდეს, რომ ამ ზაფხულს, ვაშინგტონის სამიტზე უკრაინის ალიანსის წევრად მოწვევას ვიხილავთ. მაგრამ ამ მიმართულებით რეალური ნაბიჯების გადადგმა შესაძლებელია და ეს ის არის, რასაც ზოგიერთი ჩვენგანი ადვოკატირებს. მაგრამ კიდევ ერთხელ, ამ დროისთვის, ადმინისტრაციის პოზიცია საკმაოდ მოკრძალებული რჩება. უბრალოდ სურთ ვაშინგტონის სამიტზე იმ მომხიბვლელ საკითხებსა და მათ განხორციელებაზე ისაუბრონ, რომლებიც ვილნიუსის სამიტზე გადაწყდა და რომლებიც არც ისე მომხიბვლელი იყო. ეს არც ისე ამბიციური დღის წესრიგია“, – ამბობს „ამერიკის ხმასთან“ საუბრისას ჰერბსტი.
კურტ ვოლკერი, ნატოში შეერთებული შტატების ყოფილი ელჩი ამბობს, რომ ალიანსში უკრაინის გაწევრიანება არის საკითხი, რომელიც ვილნიუსში გამართულ ნატოს 2023 წლის სამიტზე თავშეკავებულად იქნა განხილული. ამიტომ, ალიანსს დასჭირდება ამ საკითხთან დაკავშირებით, ვაშინგტონის სამიტზე უკეთესი პასუხი ჰქონდეს, ვიდრე ვილნიუსის სამიტზე ჰქონდა.
„ალიანსის ძალების პოზიცია, თავდაცვის შესაძლებლობები, გეოგრაფიული ორიენტაცია, მომავლის ძალების აშენება, აქცენტი თავდაცვის ხარჯებისა და შესყიდვების მუდმივ ზრდაზე იმისთვის, რომ ნატომ საკუთარი სამხედრო შესაძლებლობები გააძლიეროს – ეს არის რამდენიმე ძირითადი რამ, რაც დღის წესრიგში ნამდვილად იქნება. ასევე, არის მზარდი მოძრაობა იმისთვის, რომ ნატო ჩაერთოს უკრაინის დახმარებაში ქვეყნის შეიარაღებული ძალების რეფორმირებაში, თავდაცვის ინდუსტრიის აშენებაში, რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში, უკრაინის ქმედუნარიანი სამხედრო ძალის შექმნას დაეხმარება. ეს არის კიდევ ერთი მიმართულება, რასაც ხალხი სამიტის დღის წესრიგში ელოდება. რაც ამჟამად დღის წესრიგში არ არის და ვფიქრობ, ჯერ კიდევ განხილვა სჭირდება, მომავალი წევრობის თვალსაზრისით, უკრაინისა და ნატოს სამომავლო ურთიერთობაა. ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში, გასული წლის ვილნიუსის სამიტთან დაკავშირებით არსებობდა დიდი მოლოდინი, რომ უკრაინის საბოლოო გაწევრიანების მიმართულებით პროგრესი იქნებოდა. ეს არ მოხდა და მაშინ ეს სადავო საკითხი იყო. ვფიქრობ, ეს განწყობები კიდევ გაჩნდება და ალიანსს დასჭირდება ამ საკითხზე უკეთესი პასუხი ჰქონდეს, ვიდრე ვილნიუსში ჰქონდა“, – ამბობს ვოლკერი.
მომავალ წლებში, ნატოს გაფართოების მორიგ ტალღას ვიხილავთ. კურტ ვოლკერი
ნატოში შეერთებული შტატების ყოფილ ელჩს აქვს მოლოდინი, რომ სამიტის შემდეგ, ნატომ შესაძლოა უკრაინის დასახმარებლად პირველი, კონკრეტული ნაბიჯები გადადგას.
„2022 წლის თებერვლიდან, როცა რუსეთმა უკრაინაში სრულმასშტაბიანი ომი დაიწყო, ნატოს წევრმა ქვეყნებმა კიევს უზარმაზარი სამხედრო დახმარება გაუწიეს. აღსანიშნავია, რომ ნატო, როგორც ორგანიზაცია, ამაში ჩართული არ ყოფილა. შეერთებული შტატებისა და გერმანიის ლიდერობით, დამოუკიდებელი პროცესი შეიქმნა – „რამშტაინის პროცესი“ – რომელიც ალიანსის გვერდის ავლით, უკრაინის დახმარებას უზრუნველყოფს. ვფიქრობ, ვაშინგტონის სამიტის შედეგად, შესაძლოა ვიხილოთ, რომ უკრაინის დასახმარებლად, ნატომ გარკვეული როლის შესრულება დაიწყოს. ვფიქრობ, ეს არის შემდეგი ეტაპი, საითაც ალიანსი მიდის. საბოლოო ჯამში, ვფიქრობ, ჩვენი ევროპელი მოკავშირეები აცნობიერებენ, რომ არ არსებობს უსაფრთხოება ევროპისთვის, თუ იქ რუხი ზონები იარსებებს. ყველა უნდა იყოს ერთი კლუბის წევრი – დემოკრატიული, საბაზრო ეკონომიკის უსაფრთხო ზონა – რომელსაც შეერთებული შტატების დახმარებით საკუთარი თავის დაცვა შეეძლება. ვფიქრობ, საბოლოოდ ეს ყველაფერი სწორედ აქეთ მიდის. ასე რომ, მომავალ წლებში, ნატოს გაფართოების მორიგ ტალღას ვიხილავთ“, – გვითხრა ვოლკერმა.
ვოლკერის თქმით, მნიშვნელოვანია, ვაშინგტონის სამიტზე ალიანსს ჰქონდეს მკაფიო გზავნილი მოსკოვისთვის, რომ უკრაინა, საქართველო და მოლდოვა, სუვერენული, დამოუკიდებელი სახელმწიფოებია და მათი უსაფრთხოება დასავლეთისთვის მნიშვნელოვანია.
„[ალიანსისადმი] ჩემი რეკომენდაცია იქნება, სასწრაფოდ დაიწყოს უკრაინის, საქართველოსა და მოლდოვას ნატოში გაწევრიანების პროცესი. ეს დაუყოვნებლივ არ მოხდება, პროცესი მოიცავს მოლაპარაკებებს, რატიფიკაციის ეტაპს. მაგრამ, ვფიქრობ, ჩვენ მკაფიო გზავნილი უნდა გავუგზავნოთ რუსეთს, რომ ეს სუვერენული, დამოუკიდებელი სახელმწიფოებია და მათი უსაფრთხოება დასავლეთისთვის მნიშვნელოვანია. ჩვენ არ გვსურს, ისინი კვლავაც რუხ ზონებში იყვნენ, სადაც პუტინი გრძნობს, რომ შეუძლია უბრალოდ თავს დაესხას, დაიკავოს ტერიტორიები და ისინი რუსეთის დომინაციის ქვეშ შეინარჩუნოს. ეს პროცესი ვაშინგტონში უნდა დავიწყოთ. ვიტყოდი, რომ კონკრეტულად უკრაინის შემთხვევაში, წევრობისთვის მოწვევის თაობაზე, მკაფიო განცხადება უნდა გაკეთდეს“, – თქვა ვოლკერმა.
75 წელი ნატოს დაარსებიდან
მიმდინარე წლის გაზაფხულზე, 4 აპრილს, ჩრდილო-ატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია, ნატო, დაარსებიდან 75-ე წელს აღნიშნავს. 1949 წელს, 14 პუნქტიან ხელშეკრულებას 12 დამფუძნებელი ქვეყნის წარმომადგენლებმა ხელი აშშ-ის დედაქალაქ ვაშინგტონში, კოლუმბიის ოლქში მოაწერეს.
დამფუძნებელი ქვეყნები: ბელგია, კანადა, დანია, საფრანგეთი, ისლანდია, იტალია, ლუქსემბურგი, ნიდერლანდები, ნორვეგია, პორტუგალია, გაერთიანებული სამეფო, ამერიკის შეერთბული შტატბი.
