აიდა გოზალოვა 2000 წლიდან მუშაობდა გერმანიის და საქართველოს წამყვან კლინიკებში. აქვს მრავალწლიანი გამოცდილება კლინიკურ კვლევებში, ძვლის ტვინის გადანერგვის გამოცდილება მიღებული აქვს გერმანიაში, არის ევროპის ონკოლოგიის საზოგადოების და ევროპის ჰემატოლოგთა ასოციაციის წევრი.
–რა არის ლიმფომა? როგორ ვითარდება? რა იწვევს მას?
–ლიმფომა მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში მეექვსე ყველაზე გავრცელებული ავთვისებიანი დაავადებაა. ამერიკის კიბოს საზოგადოების შეფასებით, 2023 წელს აშშ-ში 89,000 ადამიანს ლიმფომის დიაგნოზი დაუსვეს. ლიმფომა ჰემატოლოგიური დაავადებების ჯგუფია, ყველა სხვა ავთვისებიანი წარმონაქმნის მსგავსად ლიმფომაც მაშინ ვითარდება, როდესაც უჯრედები უკონტროლო გამრავლებას იწყებენ. ამ შემთხვევაში ასეთი უჯრედები T და B ლიმფოციტებია. ლიმფომის ზუსტი ეტიოლოგიური ფაქტორი უცნობია,
თუმცა, არსებობს ხელშემწყობი რისკ-ფაქტორები:
თუ თქვენ გაქვთ ან გქონდათ HIV-ინფექცია (ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსი) Epstein-Barr (მაგ. მონონუკლეოზი) და Kaposi's sarcoma (KS) სიმსივნური დაავადებების მემკვიდრეობითი ისტორია, რადიაციის და გარკვეული ქიმიკატების ზემოქმედება (მაგ. ბენზოლი, პესტიციდები), იმუნოდეფიციტური მდგომარეობა განვითარებული სამედიცინო მკურნალობის ან სხვა პირობების გამო (მაგ. ქიმიოთერაპიით ჩატარებული მკურნალობა, ორგანოს ტრანსპლანტაციის შემდგომი მდგომარეობა), ზოგიერთი ავტოიმუნური დაავადება, თუმცა აღნიშნული ფაქტორების არსებობა არ ნიშნავს რომ ადამიანს აუცილებლად დაემართება ეს დაავადება.
–რა სიმპტომები მიგვანიშნებს ლიმფომაზე?
–დაავადება ძირითადად წარმოიშობა ლიმფოციტებში, ჩვენი ორგანიზმის უმთავრეს დამცავ მექანიზმებში. ისინი ადამიანს იცავენ სხვა და სხვა ინფექციებისგან მაგრამ ზოგჯერ თავად ტრანსფორმირდებიან სიმსივნედ. ამასთანავე ლიმფომა ყოველთვის არ შემოიფარგლება ლიმფური კვანძებით და შეუძლია დააზიანოს სხვა ორგანოებიც როგორიც არის: ელენთა, კუჭი, ნაწლავი, ფილტვი, თავის ტვინი. ასეთ ლიმფომებს ექსტრანოდალურებს უწოდებენ.
ლიმფომის ყველაზე მნიშვნელოვანი სიმპტომებია:
– ლიმფური კვანძების შეშუპება, რომელიც არ ქრება და აგრძელებს ზრდას; – შეშუპება, რომელიც ყოველგვარი ინფექციის არსებობის გარეშე ვითარდება, განსაკუთრებით კისრის, იღლიებისა და საზარდულის მიდამოებში და უმეტესწილად უმტკივნეულოდ აგრძელებს ზრდას; – უმიზეზოდ წონაში კლება – სხეულის საერთო მასის 10 პროცენტზე მეტის კლება, 6 თვის განმავლობაში დიეტის და რაიმე ხილული მიზეზების გარეშე; – ღამის ოფლიანობა – რომელიც ლიმფომის სიმპტომად შეიძლება განვიხილოთ საჭიროებს ღამის განმავლობაში ტანსაცმლის და ზეწრის გამოცვლას; – ტემპერატურის მატება რაც კონკრეტულ ინფექციას არ უკავშირდება.
–რამდენი ტიპის ლიმფომა არსებობს?
–არსებობს ლიმფომის ორი ძირითადი კატეგორია – არაჰოჯკინის ლიმფომა (NHL) (შემთხვევების 90%), ჰოჯკინის ლიმფომა (HL) ანუ ლიმფოგრანულომატოზი (შემთხვევების 10%) და არსებობს 70-ზე მეტი ლიმფომის ქვეტიპი.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) მოიცავს ორ სხვა კატეგორიას, როგორც ლიმფომის ტიპებს – მრავლობითი მიელომა და იმუნოპროლიფერაციული დაავადებები. დაავადების ტიპის დასადგენად საჭიროა ბიოფსიის შედეგად მიღებული მასალის ჰისტოლოგიური გამოკვლევა. ჰოჯკინის დაავადების დროს ლიმფურ ქსოვილში მიკროსკოპიული დათვალიერებისას ვლინდება ბერეზოვსკი-შტენბერგ-რიდის გიგანტური უჯრედები. აღნიშნული სახელწოდება უჯრედებს მიეკუთვნათ იმ სწავლულთა პატივსაცემად, რომელთაც აღმოაჩინეს და შეისწავლეს ისინი. რაც შეეხება არაჰოჯკინის ლიმფომას მისი 35-მდე ქვესახეობა არსებობს. ჯანმოს კლასიფიკაციით კი
არაჰოჯკინის ლიმფომები იყოფა T და B ლიმფოციტურ სიმსივნეებად, რომლებიც უმწიფარი ან მწიფე უჯრედებისგან ვითარდება.
ლიმფომა შეიძლება იყოს აგრესიული (სწრაფად მზარდი) რომელსაც მკურნალობაც დაუყოვნებლივ სჭირდება ან ინდოლენტური რომელიც ნელა ვითარდება და დიდი ხნის განმავლობაში არ მოითხოვს სპეციფიკურ მკურნალობას.
–ვინ შეიძლება იყოს ლიმფომის რისკ-ჯგუფებში?
–ჰოჯკინის ლიმფომა ხშირად თეთრი რასის წარმომადგენლებში ვლინდება 20-დან 39 წლამდე და 65 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანებში, თუმცა, უპირატესად ახალგაზრდა ადამიანებს ემართებათ, უფრო ხშირად მამაკაცებს, ვიდრე ქალებს, ძალიან იშვიათად 15 წლამდე ბავშვებს. აშშ-ში
ყოველწლიურად ამ დაავადებით დაახლოებით 13 ადამიანი იღუპება 1 მილიონი მოსახლეობიდან. არაჰოჯკინის ლიმფომა ყველა ონკოლოგიურ დაავადებას შორის მე-7 ადგილზეა, რისკ- ჯგუფში ძირითადად შედიან 60-დან 80 წლამდე ადამიანები და უმეტესად მამაკაცები.
–როგორ ხდება ლიმფომის დიაგნოსტირება?
–ლიმფომის დიაგნოსტირება პირველ რიგში იწყება ანამნეზის შეკრებით რათა შეფასდეს ლიმფომის პოტენციური სიმპტომების არსებობა, რის შემდეგაც დაიგეგმება ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული კვლევები, ლიმფური კვანძის ბიოფსია ან ექსტირპაცია – ქსოვილის შესწავლის მიზნით, ძვლის ტვინის პუნქცია, ტრეპანობიოფსია, ლაქტატდეჰიდროგენაზას განსაზღვრა, კომპიუტერული ტომოგრაფია CT, პოზიტრონ ემისიური ტომოგრაფია (PET/CT), მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (MRT) – დაავადების სტადიის და შემდგომ მკურნალობის ეფექტურობის შესაფასებლად.
–როგორია ლიმფომის მკურნალობის შესაძლებლობები ნიუ ჰოსპიტალსში?
ლიმფომის მკურნალობა მოიცავს:
– ქიმიოთერაპია
– რადიაციული თერაპია
– ტარგეტული თერაპია
– იმუნოთერაპია
– CAR T-cell თერაპია
– ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია
კიბოს ნაციონალური ინსტიტუტის (აშშ) მონაცემებით, ის კატეგორია, რომელშიც სრული რემისია მკურნალობის დასრულებიდან 5 წლის განმავლობაში გრძელდება, საბოლოოდ გამოჯანმრთელებულად შეიძლება ჩაითვალოს.
„ნიუ ჰოსპიტალსში“ შესაძლებელია ლიმფომის მრავალი ფორმით მკურნალობა და გართულებების ადეკვატური მართვა როგორც ამბულატორიულ ასევე სტაციონარულ
რეჟიმში.
–ლიმფომის პრევენცია თუ არის შესაძლებელი?
–სხვა დაავადებებისგან განსხვავებით, როგორიცაა სარძევე ჯირკვლის, ნაწლავის ან საშვილოსნოს ყელის კიბო, ლიმფომის შემთხვევაში არ არსებობს ადრეული დიაგნოზისთვის ჰემატოლოგიური ან ინსტრუმენტული გამოკვლევები. ცხოვრების ჯანსაღი წესი, სწორი კვება, მავნე ნივთიერებების ზემოქმედებისგან თავის დაცვა და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია ზემოთ ხსენებული სიმპტომების არსებობის შემთხვევაში დროულად დაიგეგმოს ექიმთან ვიზიტი რათა დაავადების ადრეულ სტადიაზე დიაგნოსტირებას მეტად კეთილსაიმედო შედეგებამდე მივყავართ.
