საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის (GIPA) პროფესორი, გიორგი კობერიძე:
კარგად მახსოვს 90-ნებსა და ადრეულ 2000-ნებში შეუმდგარი სახელმწიფოსა და ქაოსის სიმბოლო იყო სომალი. ბოლო წლები და განსაკუთრებით ბოლო დღეებია მის ადგილს ჰაიტი იკავებს. რაც ამ დღეებში ჰაიტიზე ხდება, ესაა სახელმწიფოს თვითგანადგურების ქრესტომათიული შემთხვევა. დედაქალაქი პორტ-ო-პრენსის უმეტესი ნაწილი კრიმინალურ ბანდებს უკავიათ, მთავრობა გაქცეულია, პოლიცია ძალიან დასუსტებულია და სამხედრო ნაწილები ვერ აკონტროლებს ქვეყანას. აღებულია სამთავრობო შენობები, აეროპორტი ალყაშია ხოლო უცხოელი მოქალაქეების გარკვეული ნაწილის გამოყვანა ჯერ კიდევ ვერ ხერხდება. წყალი და საკვები კატასტროფულ დეფიციტშია. ხალხი მაღაზიებს ძარცვავს და რისი გატანაც შეუძლია გააქვს.
11 მილიონიანი სახელმწიფო თითქმის სრულად კრიმინალური დაჯგუფებების ხელშია მოქცეული. ქვეყანაში პოლიციელზე მეტი კრიმინალური დაჯგუფების წევრია. ის კი არა, Fox News-ზე ვუსმენდი, რომ ქვეყნის 30 სენატორიდან 28-ს უშუალო კავშირები აქვთ კრიმინალურ ბანდებთან და ერთმანეთს ბანდების მეშვეობით ებრძვიან ან თანამშრომლობენ. მათ ერთი ლიდერი არ ჰყავთ, მაგრამ გამოკვეთილი ფიგურა მაინც ჯიმი შერიზეა, ზედმეტსახელად “ბარბექიუ”. აღნიშნული პიროვნება, ისევე როგორც ბევრი მისი მომხრე ყოფილი პოლიციელია.
რამდენიმე დღის წინ კრიმინალურმა დაჯგუფებებმა ქვეყნის ცენტრალური ბანკი აიღეს, შემდეგ კი ციხეები დაიკავეს და კრიმინალები გამოუშვეს ქუჩაში. იმ ფონზე, რომ კრიმინალურ ბანდებს შორის დაპირისპირებები ჩვეული ამბავია, ვინც არ მოეწონათ ციხეში მოკლეს. გაქცეულ და შეიარაღებულ პატიმართა რაოდენობა 4000-ზე მეტია.
ჰაიტიზე კრიმინალური ბანდები ყველაფრით ვაჭრობენ – ნარკოტიკებიდან დაწყებული ადამიანებით დამთავრებული. ქვეყანაში დამანგრეველი მიწისძვრა 2010 წელს რაც მოხდა, დედაქალაქი პრაქტიკულად მიწასთან გაასწორა და 160 ათასი ადამიანი იმსხვერპლა, მას შემდეგ ქვეყანა მხოლოდ ნაწილობრივად ფუნქციონირებდა. 2021 წელს ჰაიტის პრეზიდენტი მოკლეს. მკვლელობის უკან მთავრობის სხვადასხვა წევრები და ნარკომოვაჭრეები იდგნენ. მკვლელობა უშუალოდ კოლუმბიელებმა აღასრულეს. ამავე წელს კიდევ ერთი მიწისძვრა მოხდა კუნძულზე, რამაც ქვეყანა სრულიად დეზორგანიზებული გახადა.
ჰაიტი კუნძულ ჰაიტიზე მდებარეობს. მისი მეზობელია დომინიკელთა რესპუბლიკა, რომელიც ბევრად სტაბილური და შესამჩნევად განვითარებულია. მას ჰაიტისთან დიდი კედელი აქვს აშენებული, თავისი მავთულხლართებითა და სათვალთვალო კოშკებით.
ახლა ყველა აშშ-ს შეჰყურებს – განახორციელებს თუ არა ვაშინგტონი რაიმე სახით ინტერვენციას თუ თავს შეიკავებს და კრიმინალური ბანდების მიერ ერთმანეთის განადგურებას დაელოდება, ესაა საინტერესო. თუმცა ჰაიტიდან წამოსულმა კრიმინალურ აქტივობასა და საფრთხეებზე აშშ-ს რამდენიმე ოფიციალური პირი და სენატორი ალაპარაკდა. სომალიში აშშ-ს მსგავსი ინტერვენცია ცუდად დასრულდა. ამაზე ფილმიცაა გადაღებული “Black Hawk Down”. ჰაიტიშიც იყო აშშ-ს ერთი ინტერვენცია 2004 წელს, მაგრამ მაშინ ბუშის ადმინისტრაცია იყო და საფრანგეთის ინტერესებშიც შედიოდა საერთაშორისო ჩარევა, მაგრამ დღეს იმ ქაოსში, რომელიც ჰაიტიზე ხდება არავის უნდა ჩარევა. რაც არ უნდა მოხდეს აშშ-ზე და მის არჩევნებზე ჰაიტის მოვლენებს მნიშვნელოვანი ასახვა შეიძლება ჰქონდეს.
