ევროპული პლატფორმა დემოკრატიული არჩევნებისთვის (EPDE) საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის განცხადებას პასუხობს, რომლის თანახმადაც, EPDE-ის შეფასება, რომ 2025 წლის 4 ოქტომბრის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე საქართველოში მყოფი რიგი საერთაშორისო დამკვირვებლები „ფეიქ დამკვირვებლები“ არიან, ცალსახად შეურაცხმყოფელი, უსაფუძვლო და დისკრედიტაციისკენ მიმართულია.
„განვიხილეთ საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ 2025 წლის 17 ოქტომბერს გამოქვეყნებული პრესრელიზი, რომელიც ეხებოდა ჩვენს განცხადებას „სანდოობის კრიზისი“ საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე „ფეიქ“ დამკვირვებლებთან დაკავშირებით. ვაფასებთ ცესკოს ჩართულობას და მივესალმებით ნებისმიერ შესაძლებლობას, შევადაროთ მტკიცებულებები და სტანდარტები. EPDE-ს მუშაობა ეფუძნება საერთაშორისო არჩევნების დაკვირვების პრინციპების დეკლარაციას და მის ქცევის კოდექსს, რომელიც დამოწმებულია ეუთო/დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებათა ბიუროს (OSCE/ODIHR) და გაეროს სამდივნოს მიერ და წარმოადგენს საფუძველს მიუკერძოებლობის, დამოუკიდებლობისა და მეთოდოლოგიური გამჭვირვალობის განსაზღვრისთვის სანდო არჩევნების დაკვირვებაში. კერძოდ, დეკლარაციის მე-5 პუნქტი ცალსახად განსაზღვრავს არჩევნების სანდო დაკვირვებას, როგორც გრძელვადიან საქმიანობას, რომელიც არ შემოიფარგლება მხოლოდ არჩევნების დღით“, – აღნიშნულია ორგანიზაციის „ევროპული პლატფორმა დემოკრატიული არჩევნებისთვის“ განცხადებაში.
ორგანიზაციაში განმარტავენ, რომ მათი მონაცემთა ბაზა აღწერს პირებსა და ჯგუფებს, რომლებსაც არჩევნების მხარდაჭერის შესახებ ჰქონდათ წინა, დადასტურებული ნიმუში, რომელიც სანდო მისიებმა და/ან დამკვიდრებულმა ადგილობრივმა დამკვირვებლებმა შეაფასეს, როგორც ფუნდამენტურად ნაკლოვანი, როგორც წესი, გამჭვირვალე მეთოდის ან ინტერესთა კონფლიქტის გამჟღავნების გარეშე.
„ეს ოპერატიული განმარტება შეესაბამება დარგის ლიტერატურას და EPDE-ს მეთოდოლოგიას მიკერძოებული დაკვირვების იდენტიფიცირებისთვის. საქართველოს არ გააჩნდა ყოვლისმომცველი, გრძელვადიანი საერთაშორისო დაკვირვება, რადგან ეუთო/ოდირი ძალიან გვიან მიიწვიეს სანდო განლაგებისთვის, ფაქტი, რომლის შესახებაც ერთდროულად იტყობინებოდნენ სანდო მედია საშუალებები. პარალელურად, წამყვანმა საარჩევნო სადამკვირვებლო ორგანიზაციამ ISFED-მა უარი თქვა სტანდარტული მისიის განთავსებაზე იმ მოტივით, რომ ვენეციის კომისიის ძირითადი წინაპირობები „დიდწილად არ იყო დაკმაყოფილებული“. სხვა მსხვილმა სადამკვირვებლო ორგანიზაციებმა, მათ შორის საია-მ და „საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველომ“, ასევე გადაწყვიტეს არ გაეგზავნათ სრული სადამკვირვებლო მისიები“, – აღნიშნულია განცხადებაში.
ორგანიზაციაში განმარტავენ, რომ 2025 წლის ადგილობრივი არჩევნები იყო პირველი შემთხვევა ორ ათწლეულზე მეტი ხნის განმავლობაში, როდესაც არც საერთაშორისო და არც ადგილობრივ დამკვირვებლებს არ შეეძლოთ არჩევნების მონიტორინგი საქართველოში.
„მხოლოდ ამან შექმნა უჩვეულოდ მაღალი რისკის გარემო, სადაც ნებისმიერი სპეციალური ან ნაწილობრივი დაკვირვება შეიძლება გადამეტებულად იქნას განმარტებული, როგორც სანდო კონტროლის შემცვლელი. როდესაც არჩევნების მართვის ორგანოების, სამთავრობო ინსტიტუტების ან არჩეული თანამდებობის პირები „საერთაშორისო დამკვირვებლებად“ არიან მოწვეულნი აღიარებული, სტანდარტებზე დაფუძნებული მისიის მიღმა, მათი ინსტიტუციური უფლებამოსილება შეიძლება არასწორად იქნას განმარტებული, როგორც მთლიანი პროცესის პროფესიული დადასტურება, განსაკუთრებით ეუთოს/დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებათა ბიუროს (OSCE/ODIHR) და სრული ადგილობრივი მონიტორინგის არარსებობის შემთხვევაში. თუ ასეთი დელეგატები საჯარო შეფასებებს გასცემენ, რომლებიც განსხვავდება მსგავს არჩევნებში სანდო მისიების შეფასებებისგან, ეს ხარვეზი ახსნას მოითხოვს და არა მხოლოდ მტკიცებას. პრინციპების დეკლარაცია ნათელია: სანდო დაკვირვება დამოკიდებულია დამოუკიდებლობაზე, გამოქვეყნებულ მეთოდზე, რომელიც გამოთქმული პრეტენზიებისა და რეალური ან სავარაუდო კონფლიქტების თავიდან აცილების პროპორციულია. ცესკოს განცხადებასთან დაკავშირებით, რომ „გაუგებარია, თუ რატომ აირჩია EPDE-მ მხოლოდ რამდენიმე პირის გამოყოფა“, ჩვენ ხაზგასმით აღვნიშნავთ, რომ ჩვენი შეფასებები ეყრდნობა სიტუაციაზე დაფუძნებულ და ჩვენს მიერ გამოქვეყნებულ მეთოდოლოგიას“, – აღნიშნულია განცხადებაში.
ორგანიზაციაში განმარტავენ, რომ მათ ყველა უცხოელი დამკვირვებელი „ფეიქად“ არ მოუხსენებიათ და მხოლოდ ის პირები დაასახელეს, რომლებიც „ფეიქ“ დაკვირვების მათ განმარტებას აკმაყოფილებენ.
„თითოეული ჩამოთვლილი პირისთვის შეგვიძლია წარმოვადგინოთ კონკრეტული საჯარო განცხადება და/ან ჩანაწერში ჩაწერილი ქმედება (სიტყვიერი ციტატის ჩათვლით), რამაც გამოიწვია მათი ჩამონათვალში შეყვანა. ზოგიერთ პირს ადრეც ჰქონდა ასეთი აქტივობის შემთხვევები; სხვები სიაში ამ ციკლის განმავლობაში მათი ქცევის საფუძველზე შევიდნენ. ჩვენი შეფასება ეხება დადასტურებად ქცევას და მეთოდოლოგიურ დამოუკიდებლობას და არა ეროვნებას, თანამდებობრივ სტატუსს ან ინსტიტუციურ კუთვნილებას“, – აღნიშნულია განცხადებაში.
ევროპული პლატფორმა დემოკრატიული არჩევნებისთვის მოუწოდებს საქართველოს ცენტრალურ საარჩევნო კომისიას, გამოაქვეყნოს დამკვირვებლების აკრედიტაციის კრიტერიუმები, სპონსორობის/მასპინძლობის შეთანხმებები და ნებისმიერი ქცევის კოდექსი, რომელიც ეხება სპეციალურად მოწვეულ პირებს.
„მოვუწოდებთ ცესკოს: გამოაქვეყნოს დამკვირვებლების აკრედიტაციის კრიტერიუმები, სპონსორობის/მასპინძლობის შეთანხმებები და ნებისმიერი ქცევის კოდექსი, რომელიც ეხება სპეციალურად მოწვეულ პირებს; გასცეს რეკომენდაცია, რომ საარჩევნო ადმინისტრაციის ნებისმიერმა დელეგატმა, რომლებიც თავს არიდებენ სტანდარტებზე დაფუძნებულ მისიებს, თავი აარიდოს საჯარო თვისებრივ შეფასებებს; შეუერთდეს დაინტერესებულ მხარეებს, რათა წაახალისოს ოდირის დროული, სრულმასშტაბიანი მოწვევები და ხელი შეუწყოთ შიდა დაკვირვების ეფექტურ ეტაპებს მომავალ ციკლებში. ეს არის პრაქტიკული, ნდობის გამყარებისკენ მიმართული ნაბიჯები, რომლებიც შეესაბამება საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკას“, – აღნიშნულია განცხადებაში.
ორგანიზაციაში აცხადებენ, რომ მზად არიან, წარადგინონ დოსიეები, რომლებიც საფუძვლად უდევს სიას და მიაწოდონ ცენტრალურ საარჩევნო კომისიას დეტალური ინფორმაცია მათი მეთოდოლოგიის შესახებ.
შეგახსენებთ, საქართველოს ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ გაავრცელა განცხადება, რომელშიც აღნიშნულია, რომ ევროპული პლატფორმა დემოკრატიული არჩევნებისთვის“ (EPDE) მიერ გავრცელებულ განცხადება, რომლის თანახმადაც ორგანიზაციამ 2025 წლის 4 ოქტომბრის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე საქართველოში მყოფი რიგი საერთაშორისო დამკვირვებლები მიიჩნია „ფეიქ დამკვირვებლებად“ ცალსახად შეურაცხმყოფელი, უსაფუძვლო და დისკრედიტაციისკენ მიმართულია.
