„ვამბობდით, რომ სესხების და კრედიტების გაცემასთან დაკავშირებული რეგულაციები რისკებს შეიცავდა და ეს რეალურად ახდა“ – მარიკა არევაძე

„ვამბობდით, რომ სესხების და კრედიტების გაცემასთან დაკავშირებული რეგულაციები რისკებს შეიცავდა და ეს რეალურად ახდა“, – ამის შესახებ რადიო „კომერსანტის“ ეთერში იურისტმა მარიკა არევაძემ განაცხადა. მისი თქმით, საკანონმდებლო ცვლილებები ასევე შეეხო საბანკო სექტორსაც. ბანკები და მიკროსაფინანსო ორგანიზაციებს შეეზღუდათ სესხის გაცემა, რამაც გააჩინა მოთხოვნა შავ ბაზარზე.
„ვსაუბრობდით, რომ რისკებს შეიცავდა ეს ცვლილებები და რეალურად ახდა. ცვლილებების კეთილი მიზანი მდგომარეობდა იმაში, რომ ე.წ. კერძო მევახშეებს შეზღუდვები დაწესებოდათ და რაღაც ჩარჩოში მოქცეულიყვნენ. სესხის გამცემ სუბიექტად შეიძლება დარეგისტრირდეს ასეთი მევახშეც, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში გადასახადები უნდა გადაიხადოს, ოფიციალურად აწარმოოს თავისი საქმიანობა და ბევრი არ რეგისტრირდება, თორემ ვინც რეგისტრირდება, მას შეუძლია იპოთეკით დატვირთოს, მათ შორის ფიზიკური პირის სასარგებლოდ გაცემული სესხის ფარგლებში, უძრავი ქონება. ზედმეტი რეგულაციები პრობლემებს ყოველთვის ქმნის. ეს აკრძალვები ასევე შეეხო საბანკო სექტორსაც. ბანკები და მიკროსაფინანსო ორგანიზაციებს შეეზღუდათ სესხის გაცემა, რამაც გააჩინა მოთხოვნა შავ ბაზარზე“, – აცხადებს მარიკა არევაძე.
მისი თქმით, სესხების და კრედიტების გაცემასთან დაკავშირებით საქართველოში რთული სიტუაცია შეიქმნა და სახელმწიფომ გადაწყვიტა, რომ ეს საკითხი საკანონმდებლო რეგულაციებით მოწესრიგებულიყო.
„2018 წელს სამოქალაქო კოდექსში შევიდა საკმაოდ მნიშვნელოვანი ცვლილებები ამ კუთხით, რომლითაც დარეგულირდა რიგი საკითხები. მაგალითად, განისაზღვრა ეფექტური საპროცენტო განაკვეთების ზედა ზღვარი, პროცენტი, პირგასამტეხლო; განისაზღვრა ისიც, რომ ფიზიკური პირებისათვის სესხების გაცემისას, სესხის სანაცვლოდ იპოთეკით უძრავი ქონების დატვირთვა აიკრძალა, ანუ ერთგვარი აკრძალვა შემოვიდა, რომელმაც გამოიწვია ის, რომ კიდევ უფრო გახშირდა თვალთმაქცურად, კანონის გვერდის ავლით ქმედებები, ნაცვლად სესხისა და იპოთეკის ხელშეკრულების გაფორმებისა, უკვე ნასყიდობა-გამოსყიდვის უფლებით ხელშეკრულებების გაფორმება დაიწყო“,- ამბობს მარიკა არევაძე.
მისი თქმით, სესხისა და იპოთეკის და ნასყიდობა-გამოსყიდვის ხელშეკრულებებს 2 განსხვავებული იურიდიული შინაარსი და იურიდიული შედეგი აქვს. ძალიან ხშირად ადამიანმა იცის, რომ იღებს სესხს, სესხის ფარგლებში იპოთეკით ტვირთავს უძრავ ქონებას, თუმცა, რეალურად, აფორმებს ნასყიდობა-გამოსყიდვის უფლებით ხელშეკრულებას.
მარიკა არევაძემ დეტალურად განმარტა რას გულისხმობს და რა შედეგები მოჰყვება სესხისა და იპოთეკის ხელშეკრულებისა და ნასყიდობა-გამოსყიდვის უფლებით ხელშეკრულების გაფორმებას.
„სესხისა და იპოთეკის ხელშეკრულების შემთხვევაში, გამსესხებელი სესხს გასცემს პირზე და იპოთეკით ტვირთავს უძრავ ქონებას. იმ შემთხვევაში, თუ სესხისა და იპოთეკის ხელშეკრულების ფარგლებში მსესხებელი ვერ შეძლებს მოემსახუროს სესხს, გადაიხადოს ყოველთვიური თანხა, ან იწყება დავა სასამართლოში, რომ განისაზღვროს მოცულობა – რამდენია ძირი, პროცენტი, პირგასამტეხლოს ჩათვლით, ან შეიძლება გაიცეს აღსრულების ფურცელი. ნებისმიერ შემთხვევაში საქმე მიდის აღსრულების ფურცლის აღებამდე და მანამდე უძრავი ქონება ეკუთვნის მესაკუთრეს. კიდევ მესაკუთრის საკუთრებაშია აღსრულების ეტაპზეც კი და აღსრულების ფურცლის სააღსრულებო წარმოების დაწყების შემდეგ მევალეს განესაზღვრება ვადა მოახდინოს თანხის გადახდა. თუ განსაზღვრულ ვადაში თანხის გადახდა ვერ მოხდება, ან აღსრულების ეტაპზე კრედიტორის და მოვალეს შორის შეთანხმება ვერ მოხდება, მაშინ შესაძლებელია, რომ უძრავი ქონება გავიდეს აუქციონზე, რომ დაკმაყოფილდეს კრედიტორის მოთხოვნა. აუქციონის შემთხვევაში კარგავს უძრავ ქონებას მესაკუთრე და ამის შემდეგ იწყება უკანონო მფლობელობიდან ნივთის გამოთხოვის დავა და შემდეგ გამოსახლება.
რაც შეეხება ნასყიდობა-გამოსყიდვის უფლებით ხელშეკრულებას, აქ საქმე გვაქვს ყიდვა-გაყიდვასთან. რეალურად ვისაც უნდა რომ იყოს მსესხებელი, ის გამოდის როგორც გამყიდველი და ხელშეკრულებას აფორმებს ისე, რომ ყიდის თავის სახლს და თან ყიდის ისე, რომ გამოსყიდვის უფლებას ინარჩუნებს გარკვეული დროით. გამოსყიდვის უფლება, როცა სესხთან ჰგავს საქმე, ძალიან ხშირად არის ხოლმე 3 თვის ვადით, მაქსიმუმ 6 თვით. 3 თვის ვადაში ძალიან ხშირად ვერ ახდენენ სესხის გადახდას. ეს ძალიან მცირე ვადაა იმისთვის, რომ სესხის გამოსყიდვა მოხდეს. 3 თვის ვადის გასვლის შემდეგ, ქონება რჩება ახალ მესაკუთრეს და ძველი მესაკუთრე სრულად კარგავს მას. ასეთ შემთხვევაში დავა შეიძლება ერთადერთი გზით დაიწყოს – გამოსახლების მიზნით და გამოსახლების პარალელურად მესაკუთრე აღარ არის“, – განმარტავს მარიკა არევაძე.