2025 წლის 4-5 ოქტომბრის ღამიდან მოყოლებული, ვილნიუსის საერთაშორისო აეროპორტი, გარკვეული პერიოდულობით, ავრცელებს განცხადებებს იმის შესახებ, რომ თვითმფრინავების რეისები მეტეოროლოგიური ბუშტების ფრენის გამო ფერხდება. ასეთ საჰაერო ბუშტებს ბელარუსი კონტრაბანდისტები საზღვარზე კონტრაბანდული საქონლის გადასატანად იყენებენ და, იმის გათვალისწინებით, რომ ვილნიუსიის აეროპორტი ბელარუსის საზღვართან ახლოს მდებარეობს, ავიარეისები ბორტების ფრენის უსაფრთხოების მიზნით ჩერდება. ეს გავლენას ახდენს არა მხოლოდ ასობით მოგზაურზე, არამედ ფინანსურ ზარალს აყენებს როგორც აეროპორტებს, ისე ავიაკომპანიებს.
ლატვიის საზოგადოებრივი მედიამაუწყებელი (LSM.lv) განმარტავს, რა არის მეტეოროლოგიური ბუშტები, რომლებსაც კონტრაბანდისტები იყენებენ.
მეტეოროლოგიური ბუშტი, როგორც მისი სახელიდან ჩანს, არის ლატექსის ბუშტი, რომელიც მეტეოროლოგიური დაკვირვებებისთვის გამოიყენება. მასზე, როგორც წესი, მიმაგრებულია პატარა ყუთი, – რადიოზონდი, რომელშიც სხვადასხვა საზომი ინსტრუმენტია მოთავსებული. გაზით, მაგალითად, წყალბადით, შევსების შემდეგ, ბუშტს თავისუფალ ფრენაში უშვებენ.
სამეცნიერო მიზნებისთვის განკუთვნილ გაზით სავსე ბუშტებს შეუძლიათ 30-40 კილომეტრის სიმაღლეს მიაღწიონ, სადაც ხდება მათი თვითგანადგურდება, რადგან ასეთი ბუშტისთვის ატმოსფერული წნევა ზედმეტად დაბალია – გაზის გაფართოვების შედეგად, ბუშტი სკდება. ასეთი ბუშტების ფრენის სტანდარტული დრო რამდენიმე საათია, მაგრამ ზოგიერთ შემთხვევაში ფრენა შეიძლება რამდენიმე დღე გაგრძელდეს.
ბუშტი წუთში, საშუალოდ, დაახლოებით 300 მეტრ სიმაღლეზე ადის, ხოლო სიმაღლის რეგულირება გაზის მოცულობის ცვლით არის შესაძლებელი – რაც მეტია გაზი, მით უფრო მაღლა ადის ბუშტი. ბუშტი არ იმართება – მას ქარი დაატარებს. მოპოვებული მონაცემები მიწაზე არსებულ მიმღებებზე რეალურ დროში იგზავნება. ბუშტის მდებარეობას თვალყურს GPS გადამცემების საშუალებით ადევნებენ.
ბუშტები მეტეოროლოგიური მონაცემების მისაღებად და სხვადასხვა კლიმატის მოდელების შესაქმნელად გამოიყენება. ეს მონაცემები მნიშვნელოვანია ზუსტი პროგნოზების შესადგენად, რაც ვერტიკალური ატმოსფერული პროფილის გამოყენებით ხდება. მონაცემები ასევე გამოიყენება კლიმატის კვლევებში. კერძოდ, დგინდება, როგორ იცვლება ატმოსფერო სიმაღლის მიხედვით.
მეტეოროლოგიური ბუშტის დანიშნულება შეიძლება მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდეს, რადგან მის ქვეშ სხვადასხვა მოწყობილობის მიმაგრებაა შესაძლებელი. ისტორიულად, ასეთი ბუშტები გამოიყენებოდა ჯაშუშობისთვის, მაგალითად, მტრის პოზიციებზე დასაკვირვებლად ან საარტილერიო ცეცხლით სამიზნის გასანადგურებლად. იმ დროს, თანამედროვე მოწყობილობების ნაცვლად, ბუშტებზე ადამიანები მაგრდებოდნენ და შეტყობინებებს მორზეს კოდით გადასცემდნენ.
ჩინეთის საკითხების სპეციალისტმა, „დემოკრატიების დაცვის ფონდის“ მკვლევარმა, კრეიგ სინგლტონმა „როიტერს“ განუცხადა, რომ „ჯაშუში ბუშტები“, რომლებიც მეტეოროლოგიურ ბუშტებს ჰგავს, ფართოდ გამოიყენებოდა „ცივი ომის“ დროს და სადაზვერვო მონაცემების შეგროვების იაფი საშუალება იყო. მათ იყენებდა როგორც საბჭოთა კავშირი, ისე აშშ, რადგან ჯაშუშობას ორმხრივი ხასიათი ჰქონდა.
მეტეოროლოგიური ბუშტები ჯაშუშობისთვის დღესაც გამოიყენება. ისინი სპეციალური სენსორებითა და კამერებით არის აღჭურვილი.
2023 წლის დასაწყისში, პენტაგონმა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ აშშ-ის სამხედროები ქვეყნის საჰაერო სივრცეში ჩინეთის „ჯაშუშ ბუშტს“ აკვირდებოდნენ. პენტაგონის მაშინდელი განცხადებით, ის რამდენიმე საიდუმლო სამხედრო ობიექტის თავზე დაფრინავდა.
ჩინური „ჯაშუში ბუშტი“ პირველად აშშ-ის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში, მონტანას თავზე შენიშნეს, მანამდე კი მან ალასკისა და კანადის საჰაერო სივრცეში იფრინა. ჩინური ბუშტი ბოლოს აშშ-ის ცენტრალურ ნაწილში, მისურის შტატის თავზე დააფიქსირეს. ეს არ ყოფილა პირველი შემთხვევა, როდესაც ჩინეთმა აშშ-ში „ჯაშუში ბუშტები “გაუშვა. ამასთან, ჩინეთი ჯაშუშობისთვის სხვადასხვა სადაზვერვო თანამგზავრსაც იყენებს.
ანალიტიკოსებისა და დიპლომატების თქმით, ჩინეთის სამხედრო ძალების მონიტორინგისთვის მთელ რიგ საშუალებებს აშშ-ც რეგულარულად იყენებს – კოსმოსში არსებული სამხედრო სადაზვერვო თანამგზავრებიდან დაწყებული და მოწინავე რადიოელექტრონული დაზვერვის თვითმფრინავებითა და წყალქვეშა ნავებით დამთავრებული. ჩინეთი ხშირად საგანგებოდ ამახვილებს ყურადღებას ამ ფაქტზე, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საქმე მის სამხედრო სასწავლო ზონებთან ახლოს გემებისა და თვითმფრინავების განლაგებას ეხება.
ლატვიის საზოგადოებრივ მედიამაუწყებელთან (LSM.lv) ინტერვიუში, ლიეტუვის აეროპორტების მმართველი კომპანიის (LTOU) ხელმძღვანელმა, სიმონს ბარტკუსმა აღნიშნა, რომ ვილნიუსის აეროპორტი ბელარუსის საზღვართან ძალიან ახლოს არის და ბუშტებს დიდი მანძილის გავლა არ სჭირდებათ, რათა საჰაერო მიმოსვლას სირთულეები შეუქმნან.
სიგარეტის კონტრაბანდისტები ბუშტებს ბელარუსიდან უშვებენ. ლიეტუვამ ოქტომბრის ბოლოს ბელარუსთან საზღვარზე დარჩენილი ორი მოქმედი საგუშაგოც დახურა, თუმცა ახლა ისინი ისევ გაიხსნა. 21 ნოემბერს, ლიეტუვის პრემიერ-მინისტრმა, ინგა რუგინინემ აღიარა, რომ საზღვარი შეიძლება კვლავ დაიხუროს, თუ „კონტრაბანდის ბუშტებთან“ დაკავშირებული სიტუაცია გაუარესდება.
წყარო: 1 არხი
