მეცნიერების განცხადებით, სიცოცხლის განმავლობაში ტვინი ხუთ განსხვავებულ ფაზას გადის, რომელთა ძირითადი, გარდამტეხი მომენტები, 9, 32, 66 და 83 წლის ასაკში დგება.
კვლევა დაახლოებით 4,000 ადამიანს ჩაუტარდა, რომელთაგან ყველაზე ხანდაზმული მონაწილის ასაკი 90 წელს შეადგენდა.
· კემბრიჯის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ ტვინი მოზარდობის ფაზაში 30 წლამდე რჩება, როდესაც ჩვენი ორგანიზმი თავის “განვითარების პიკს“ აღწევს.
მეცნიერების თქმით, შედეგები დაგვეხმარება გავიგოთ, რატომ იცვლება ცხოვრების განმავლობაში ფსიქიკური დარღვევებისა და დემენციის განვითარების რისკი.
ტვინი მუდმივად იცვლება ახალი ცოდნისა და გამოცდილების შესაბამისად — მაგრამ კვლევა აჩვენებს, რომ ეს პროცესი დაბადებიდან სიკვდილამდე ერთნაირი, თანაბარი მრუდით არ მიედინება.
მის ნაცვლად, არსებობს ტვინის ხუთი ფაზა:
ბავშვობა — დაბადებიდან 9 წლამდე, მოზარდობა – 9 წლიდან 32 წლამდე, ზრდასრულობა — 32 წლიდან 66 წლამდე, ადრეული სიბერე — 66 წლიდან 83 წლამდე, გვიანი სიბერე — 83 წლის შემდეგ.
“ტვინი მთელი სიცოცხლის განმავლობაში მუშაობს, ის მუდმივად ქმნის ახალ კავშირებს და არღვევს ძველს, თუმცა ეს პროცესი ერთგვაროვნად არ მიედინება, არსებობს რყევები და გადართვის ფაზები“ —განუცხადა ჟურნალისტებს დოქტორმა ალექსა მაულსლიმ.
ზოგი აღნიშნულ ნიშნულებს ადრე აღწევს, ზოგი გვიან, თუმცა ჩატარებულმა კვლევებმა ნათლად წარმოაჩინა ის განსხვავება, რომელიც ასაკობრივ მონაცემებში დაფიქსირდა.
ტვინის ხუთი ფაზა მოიცავს
ბავშვობა
პირველ ფაზაში ტვინი სწრაფად იზრდება ზომაში, მაგრამ განვითარების ამ ეტაპზე ნაკლებად ეფექტურად მუშაობს, ამ დროს მცირდება სიცოცხლის დასაწყისში წარმოქმნილი ზედმეტი, უსარგებლო სინაფსების რაოდენობა. ის ბავშვს ჰგავს, რომელიც პარკში დახეტიალობს და ყველგან მიდის დანიშნულების ადგილის გარდა.
მოზარდობა
ყველაფერი მკვეთრად იცვლება 9 წლიდან, როდესაც ტვინში წარმოქმნილი კავშირები უკიდურესი ეფექტურობის ფაზაში გადადიან.
“ეს უზარმაზარი ცვლილებაა,“ —აცხადებს დოქტორი მაულსლი და აღნიშნავს, რომ აღნიშნული ცვლილება ყველაზე ღრმა გარდასახვაა ტვინის ფაზებს შორის. ამ პერიოდში ასევე ყველაზე მაღალია ფსიქიკური ჯანმრთელობის დარღვევების დაწყების რისკიც.
არც არის გასაკვირი, მოზარდობა პუბერტატულ პერიოდში დაიწყოს — თუმცა ახალი მტკიცებულებები აჩვენებს, რომ ის ბევრად გვიან მთავრდება, ვიდრე ეგონათ: ადრე ფიქრობდნენ, რომ მოზარდობა თინეიჯერობის დროს მთავრდებოდა; შემდეგ თქვეს, რომ ის 20 წლამდე გრძელდებოდა; ხოლო ახლა ირკვევა , რომ მოზარდობის პერიოდი 30-იანი წლების დასაწყისამდე გრძელდება.
ზრდასრულობა
შემდეგ იწყება სტაბილურობის პერიოდი — ტვინის ყველაზე ხანგრძლივი ფაზა, რომელიც დაახლოებით სამი ათწლეული გრძელდება.
ცვლილებები ბევრად ნელა მიმდინარეობს, ვიდრე წინა “ფეიერვერკული” პერიოდის განმავლობაში. ამ ფაზაში ტვინის ეფექტიანობა ნელ-ნელა უკუსვლას იწყებს.
ადრეული სიბერე
ეს ფაზა 66 წლიდან იწყება, თუმცა ცვლილებები მოულოდნელობებით არ გამოირჩევა, ადგილი აქვს ტვინის კავშირების რბილ გადაჯგუფებას. სრული კოორდინაციის ნაცვლად, ორგანო უფრო და უფრო იყოფა ცალკეულ რეგიონებად— თითქოსდა ჯგუფის წევრები საკუთარ სოლო პროექტებზე გადადიან, მაგრამ ამავდროულად ეს უბნები აგრძელებენ ერთმანეთთან მჭიდრო თანამშრომლობას.
მიუხედავად იმისა, რომ კვლევა ჯანმრთელ ადამიანებზე ჩატარდა, დადგინდა, რომ სწორედ ამ ასაკში ჩნდება დემენციის და მაღალი წნევის პირველი ნიშნებიც.
გვიანი სიბერე
83 წლისთვის ტვინი ბოლო ფაზაში გადადის. ამ ჯგუფზე ნაკლები მონაცემები მოიპოვება, რაც იმით არის განპირობებული, რომ ჯანმრთელი 80+ ასაკის ტვინის სკანირება რთულ ამოცანას წარმოადგენს, თუმცა დოქტორი მაულსლის განცხადებით, ცვლილებები ჰგავს ადრეულ დაბერებას, მაგრამ გაცილებით გამოკვეთილი სიმპტომებით.
მეცნიერების განცხადებით აღნიშნული კვლევები აჩვენეს თუ რამდენად იცვლება ჩვენი ტვინი მთელი ცხოვრების განმავლობაში, რაც თავის მხრივ გვეხმარება, უკეთ გავიგოთ თუ როგორ ფუნქციონირებს ადამიანის ორგანიზმის ეს უმთავრესი ორგანო.
წყარო: ambebi.ge
