ახალი კვლევის თანახმად, ევროპაში ზაფხული შესაძლოა მალე გაცილებით ხანგრძლივი გახდეს.
ევროპული ზაფხული უფრო და უფრო გრძელი და ცხელი ხდება. თუმცა, აქამდე „დიდი გაურკვევლობა“ არსებობდა იმის შესახებ, თუ ზუსტად როგორ და რატომ ხდება ეს, ამბობს დოქტორი სელია მარტინ-პუერტასი, როიალ ჰოლოვეის გეოგრაფიის დეპარტამენტის წამყვანი მკვლევარი.
ახალი კვლევა აჩვენებს, რომ ამჟამინდელი სიცხის ტალღა 6000 წლის წინანდელ სიცხის ტალღას იმეორებს და შესაძლოა, მომავალი კიდევ უფრო ცხელი დღეების ნიშანი იყოს.
ჭუჭყის ძიებაში
კვლევისთვის, რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალ Nature Communications-ში, მარტინ-პუერტასმა და მისმა გუნდმა კლიმატის ისტორიის მნიშვნელოვანი წყარო: ტალახი შეისწავლეს. ევროპის ტბების ფსკერზე აღმოჩენილი ნალექები გვაძლევს წარმოდგენას იმის შესახებ, თუ როგორ შეიცვალა სეზონები ბოლო 10 000 წლის განმავლობაში.
მათ შეაფასეს „განედური ტემპერატურის გრადიენტი“, ანუ ტემპერატურის სხვაობა არქტიკასა და ეკვატორს შორის. ეს გრადიენტი განსაზღვრავს ევროპაში ამინდს და ატლანტის ოკეანიდან კონტინენტისკენ მიმართავს ქარებს.
არქტიკის დათბობასთან ერთად, არქტიკასა და ეკვატორს შორის ტემპერატურული სხვაობა მცირდება. შედეგად, ჰაერის ნაკადები შენელდება, რაც აძლიერებს და ახანგრძლივებს ზაფხულის ამინდის მოვლენებს, როგორიცაა სიცხის ტალღები. თავად ზაფხულის სეზონიც უფრო დიდხანს გაგრძელდება.
კვლევის თანახმად, განედის ტემპერატურის გრადიენტის 1°C-ით შემცირება ზაფხულის სეზონს დაახლოებით ექვსი დღით გაახანგრძლივებს. თუ დათბობის ამჟამინდელი ტემპი გაგრძელდება, 2100 წლისთვის შესაძლოა ზაფხულს 42 დღე დაემატოს. თუმცა, არქტიკის დათბობის ამჟამინდელი ტენდენციის გათვალისწინებით, საუკუნის ბოლოსთვის ევროპაში შესაძლოა ზაფხულის ამინდი რვა თვე გაგრძელდეს. ეს დაახლოებით 6000 წლის წინანდელ ევროპის პირობებს შეესაბამება, როდესაც თბილი სეზონი თითქმის 200 დღე გრძელდებოდა.
რატომ ახლა?
მიუხედავად იმისა, რომ ტემპერატურის გრადიენტი ყოველთვის არსებობდა, სათბურის აირების გამოყოფა აჩქარებს არქტიკის დათბობას**.** რეგიონი ამჟამად საშუალოდ ოთხჯერ უფრო სწრაფად თბება, ვიდრე მსოფლიოს დანარჩენი ნაწილი.
„ჩვენი შედეგები აჩვენებს, რომ ეს არ არის მხოლოდ თანამედროვე ფენომენი, არამედ დედამიწის კლიმატური სისტემის განმეორებადი მახასიათებელი“, – თქვა პროფესორმა ლორა ბოიალმა, კვლევის ავტორმა და როიალ ჰოლოვეის გეოგრაფიის დეპარტამენტის ყოფილმა მკვლევარმა. „მაგრამ ახლა ყველაფერი შეიცვალა – ცვლილების სიჩქარე, მიზეზები და ინტენსივობა“. ავტორები ასევე აღნიშნავენ, რომ ზაფხულის ნიმუშების ცვლილებებს სხვა ფაქტორებიც უწყობს ხელს, როგორიცაა ადამიანის მიერ გამოწვეული დადებითი და უარყოფითი უკუკავშირის მარყუჟები.
რამდენად დათბა ევროპა ბოლო წლებში?
ევროპა მსოფლიოში ყველაზე სწრაფად გათბობადი კონტინენტია. ქალაქები განსაკუთრებით ზარალდებიან გლობალური დათბობით ურბანული სითბური კუნძულის ეფექტის გამო, როდესაც სითბო შენობების მიერ იჭედება და ასფალტისა და ბეტონის მიერ შთაინთქმება.
ორგანიზაციის „კლიმატის მდგრადობა ყველასთვის“ მიერ ამ ზაფხულს გამოქვეყნებულ ანალიზში, შესწავლილი იყო მსოფლიოს 85 ქალაქის ტემპერატურის მონაცემები 2019-დან 2023 წლამდე პერიოდში. მათ დაადგინეს, რომ „სითბოს სეზონები“ აღარ არის მხოლოდ ზაფხულის თვეებში.
განსაკუთრებით ხანგრძლივი სიცხეები საბერძნეთის ქალაქ ათენში დაფიქსირდა, რომლის მაღალი ტემპერატურა მაისის შუა რიცხვებიდან ოქტომბრის დასაწყისამდე გაგრძელდა. ალბანეთის ქალაქ ტირანაშიც ექსტრემალური სიცხეების 143 დღე დაფიქსირდა. პორტუგალიის ქალაქ ლისაბონსა და ესპანეთის ქალაქ მადრიდში, შესაბამისად, ექსტრემალური სიცხეების 136 და 119 დღე დაფიქსირდა.
წინა კვლევებმა ასევე აჩვენა, რომ გასულ წელს ადამიანის მიერ გამოწვეულმა კლიმატის ცვლილებამ მსოფლიოს მოსახლეობის დაახლოებით ნახევარს საშუალოდ ერთი თვით ექსტრემალური სიცხე დაუმატა.
