„სამშენებლო სექტორში საქმიანობის 20-წლიანი გამოცდილება მაქვს და პირველი შემთხვევაა, როცა იპოთეკური სესხები შემცირდა, მაგრამ უძრავი ქონების ტრანზაქციები არ შემცირებულა“, – სამშენებლო-დეველოპერულ ბიზნესში საკუთარი დაკვირვება კომპანია „არსის“ გენერალურმა დირექტორმა BMGTV-ის გადაცემა „წერტილის“ წამყვანის იმ კითხვის პასუხად გააზიარა, რომელიც დარგში არსებულ გამოწვევებს შეეხებოდა. ბესო ორთოიძემ ინტერვიუში იმ რისკებზე ისაუბრა, რასაც აღნიშნული ტენდენცია შეიცავს. „შიდა განვადებამ იპოთეკური სესხი გარკვეულწილად ჩაანაცვლა“, – ამბობს ის და იქვე განმარტავს, რომ აღნიშნულის მიზეზი როგორც სესხების გაძვირება, ისე ეროვნული ბანკის რეგულაციებია.
საქართველოს ეროვნული ბანკის მონაცემებიც ადასტურებს, რომ ახალი იპოთეკური სესხების რაოდენობა შემცირდა, თუმცა იმის გამო, რომ წელს უძრავი ქონების ღირებულება გაზრდილია, ამ სესხების მთლიანი პორტფელი 3.3%-ით არის გაზრდილი, რადგან მისი ჯამური ღირებულება 2.8 მილიარდ ლარს შეადგენს (მატება 90 მილიონი ლარი). რაც შეეხება იმას, სამშენებლო-დეველოპერული კომპანიების გაყიდვებში რა წილი აქვს შიდა განვადებებს, ამის შესახებ ზუსტი და სრულყოფილი ინფორმაცია ხელმისაწვდომი არაა.
– 20-წლიანი გამოცდილება მაქვს ამ სექტორში საქმიანობის და პირველი შემთხვევაა, როცა იპოთეკური სესხები შემცირდა, მაგრამ ტრანზაქციები არ შემცირებულა. როგორც ყოველთვის, ეს ორი [მაჩვენებელი] ერთმანეთთან არის კორელაციაში, ხომ?! დღეს, ბაზარზე შიდა განვადებების საკმაოდ ბევრი შეთავაზებაა, რომელიც გათანაბრებული და დაახლოებულია საბანკო პირობებთან. შესაბამისად, დღეისათვის, ბაზარზე ყველაზე თვალშისაცემია, რომ შიდა განვადებამ იპოთეკური სესხი გარკვეულწილად ჩაანაცვლა.
– რამდენიმე თვის წინაც, BMG-თან ინტერვიუშიც თქვით, რომ იპოთეკური სესხების გაძვირების ფონზე, დეველოპერებმა შიდა განვადებები გაააქტიურეს. რა რისკებს ხედავთ?
– შეიძლება, გარედან რომ შევხედოთ, პრობლემა ვერ დავინახოთ, მაგრამ გრძელვადიან პერიოდში, ეს ალბათ პრობლემა იქნება, რადგან დეველოპერული კომპანიები არ არიან საფინანსო ინსტიტუტები და შესაბამისად, ამ პორტფელს მართვა და სწორი ანალიზი სჭირდება. ამდენად, როცა მომხმარებელი შიდა განვადებას აკეთებს, დეველოპერული კომპანიის მხრიდან მისი გადახდისუნარიანობის [სათანადო] შეფასება ვერ ხდება…
– რაც რისკს წარმოადგენს დეველოპერული ბიზნესისთვის, მაგრამ მომხმარებლის მხრიდანაც არსებობს რისკები – შესაძლებელია, შიდა განვადების გაკეთებისას დეველოპერის ფინანსური მდგრადობა ვერ გადაამოწმოს…
– დიახ. რა თქმა უნდა, ესეც არის რისკი, რომელიც ბოლო პერიოდში, თითქოს აღარ გვაქვს ბაზარზე, მაგრამ ბანკების მიერ დეველოპერული კომპანიების და მომხმარებლების დაკრედიტება უფრო სწორი ფორმაა, ვიდრე – შიდა განვადებები. ბანკი სწორად აფასებს [კლიენტს], რისკები მეტ-ნაკლებად გადაზღვეულია, შესწავლილი აქვს და ასე შემდეგ. შიდა განვადებების [გააქტიურება] გამოიწვია იმან, რომ ზოგადად, ეროვნულ ბანკსაც ბოლო პერიოდში ხისტი პოზიცია ჰქონდა, ასევე, გასული წლის შემოდგომიდან, კომერციულ ბანკებიც საკმაოდ რისკიანად აფასებდნენ სამშენებლო სექტორს, შესაბამისად, მაქსიმალურად შეიზღუდა იპოთეკური სესხების გაცემა; ამას დაემატა საპროცენტო განაკვეთების ზრდაც. კომპლექსური საკითხია და ამ ყველაფერმა გამოიწვია ის, რომ კომპანიებმა შიდა განვადებები დაიწყეს, რათა მოთხოვნის სტიმულირება მოეხდინათ. ამდენად, მგონია, რომ სიტუაცია უნდა დაუბრუნდეს თავის ძველ პოზიციებს – ეროვნულმა ბანკმა ხისტი პოზიციები უნდა შეცვალოს. კომერციულ ბანკებს, რომლებსაც უკვე გაჟღერებული აქვთ, რომ ლიკვიდურობის პრობლემა არ გააჩნიათ და ისე რისკიანად აღარ აფასებენ ამ სფეროს, უნდა გაზარ
– BMG-ის ინფორმაციით, გარკვეული მოლაპარაკებები, BAG-ის ფორმატში ბიზნესს და ბანკებს ეროვნულ ბანკთან უკვე აქვთ… ხომ არ ფლობთ ინფორმაციას, კონკრეტულად რა ინიციატივა აქვთ ბანკებს? რა შეუძლია სებ-ს?
– [სურვილია], ის ხისტი პოზიცია, რაც აქამდე იყო, ცოტათი შერბილდეს და ბანკებს საშუალება მისცეს, რომ გაზარდონ თავისი პორტფელები სამშენებლო სექტორის მიმართ. შედეგად, გაიზრდება იპოთეკური დაკრედიტების ნაწილიც. დაველოდოთ, წესით, წარმატებით უნდა დასრულდეს მოლაპარაკებები და ალბათ, ეს ერთ-ერთი გამოწვევა, რაც დღეს ბაზარზე არსებობს, დარეგულირდება.
BMG ცდილობს, უფრო მეტი ინფორმაცია მოიძიოს, ეროვნულ ბანკსა და საფინანსო სექტორს შორის ამ თემაზე მიმდინარე მოლაპარაკებების შესახებ, რომლის მიზანი იპოთეკური სესხების წახალისებაა.
bm.ge
