ველური ბუნების მსოფლიო ფონდის მონაცემებით, მსოფლიოში წარმოებული საკვების 40% იხარჯება. სურსათის ნარჩენები შეადგენს სათბურის გაზების გლობალური გამონაბოლქვის დაახლოებით 10%-ს – თითქმის ოთხჯერ აღემატება გლობალურ საავიაციო ინდუსტრიას. ნარჩენების გამომწვევი მიზეზებია არასათანადო შენახვა, ასევე ის, რომ ადამიანები სწრაფ და მოცულობით შესყიდვებს ახდენენ და მათი დრო არ აქვს, საჭმელი მიირთვან, სანამ ის გაფუჭდება.
კომპანია NanoScience სანკტ-პეტერბურგიდან შეიმუშავა ეკოლოგიურად სუფთა ტექნოლოგიები ხილის “ფრეშ” მდგომარეობაში შესანახად და უფრო დიდხანს შესანარჩუნებლად.
NanoSkin დამცავი საფარი არის სპრეი, რომელიც დაფუძნებულია მცენარეულ კომპონენტებზე ბოსტნეულისა და ხილის დასამუშავებლად.
NanoFreshBox კონტეინერი – ხელს უშლის ბაქტერიების ზრდას პროდუქტების ზედაპირზე.
NanoOzone ოზონიზატორი არის პაკეტი, რომელიც ხელს უწყობს ჟანგბადის და ნახშირორჟანგის დაბალანსებას ხილისა და ბოსტნეულის გარშემო ატმოსფეროში. ამ გზით ისინი უფრო სიცოცხლისუნარიანი არიან და მდგრადი ხდებიან ტემპერატურის ცვლილებების მიმართ.
NanoSorb სორბენტი არის ნივთიერება, რომელიც შთანთქავს პროდუქტების მიერ წარმოებულ ეთილენს და ახანგრძლივებს შენახვის ვადას.
NanoFreshAir არის მოწყობილობა, რომელიც ანადგურებს ჰაერში არსებულ პათოგენებსა და ტოქსიკურ ნივთიერებებს.
NanoFreshPallet – ახდენს საკვების კონტეინერების დეზინფექციას და შლის ეთილენს.
NanoScience ტექნოლოგიები შეიძლება გამოიყენონ ფერმერებმა, საცალო ქსელებმა და მომხმარებლებმა. კომპანიის წარმომადგენლების თქმით, ამ განვითარების წყალობით, ბოსტნეული და ხილი მაცივრის გარეშე ინარჩუნებს იერსახეს და სასარგებლო თვისებებს ორ-სამჯერ უფრო დიდხანს.
როგორ ისწავლა სამხრეთ კორეამ საკვების ნარჩენების 98%-ის გადამუშავება?
სამხრეთ კორეამ სურსათის ნარჩენების მართვის სისტემის შეცვლა 2013 წელს დაიწყო. მაშინ საკვების ნარჩენების 98% იგზავნებოდა ნაგავსაყრელებზე. თავდაპირველად, მთავრობა გეგმავდა არა მათი გადამუშავებას, არამედ განადგურებას. თუმცა, ადგილობრივი მოსახლეობა უჩიოდა ნაგავსაყრელების სუნს და რაიონის ხელისუფლებამ უარი თქვა ნარჩენების დაწვის ქარხნების აშენებაზე. ერთადერთი ვარიანტი დარჩა გადამუშავება. სამხრეთ კორეის გარემოს დაცვის სამინისტროს მონაცემებით, დღეს საკვების ნარჩენების 98% გადამუშავდება პირუტყვის საკვებად, სასუქად ან ენერგიად.
ქვეყანამ ასეთი შედეგების მიღწევა მოახერხა ნაგავსაყრელებზე საკვების ნარჩენების გატანის აკრძალვით, ადგილობრივ მოსახლეობაში დახარისხების პრინციპების დანერგვით და ჯარიმებისა და მოსაკრებლების სისტემის საშუალებით. სამხრეთ კორეამ შემოიღო სხვა ზომებიც.
მაგალითად, რესტორნები არიან ვალდებულნი მოუწოდონ კლიენტებს შეუკვეთონ მხოლოდ იმდენი, რამდენის ჭამაც შეუძლიათ, წინააღმდეგ შეთხვევაში, რესტორნებმა უნდა გადაუხადონ კლიენტებს თეფშზე დარჩენილი ნებისმიერი უჭმელი საკვების საფასური.
სამთავრობო ინიციატივას საკვების ნარჩენების შემცირების შესახებ თავდაპირველად მკაცრი კრიტიკა მოჰყვა, მაგრამ ახლა, 51 მილიონზე მეტი ადამიანისთვის, საკვების ნარჩენების დახარისხება ცხოვრების ნაწილია.
სეულში ზოგიერთი შენობა აღჭურვილია სპეციალური ელექტრონული ჭურჭლით, რომელიც წონის ნარჩენებს. ციფრული ბარათის გამოყენებით რეზიდენტები არეგისტრირებენ გაუქმებულ ნაშთებს და თვის ბოლოს გარკვეული თანხა ირიცხება მათი ანგარიშიდან. ეს უკანასკნელი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენ ნარჩენს გადაყრიან.
სხვა რაიონებში მოსახლეობა სპეციალურ ჩანთებს ყიდულობს და დახარისხებულ ნარჩენებს ქუჩის ყუთებში ყრის. ჩანთების ღირებულება დამოკიდებულია საცხოვრებელ რეგიონზე. მათ, ვინც დანარჩენ საკვებს სხვა საყოფაცხოვრებო ნარჩენებს ურევს, ჯარიმა ეკისრება.
სამხრეთ კორეა არის ერთ-ერთი იმ მცირერიცხოვან ქვეყნებს შორის, რომელსაც აქვს ეროვნული საკვების ნარჩენების მართვის სისტემა. სახელმწიფომ მოახერხა მათი რაოდენობის 10%-ით შემცირება 2013-2019 წლებში. შედარებისთვის, მთელ მსოფლიოში ერთი ოჯახი წელიწადში სულ მცირე 79 კილო სასურსათო ნარჩენს წარმოქმნის, ხოლო სამხრეთ კორეაში ეს არის 33 კგ. მთავრობა 2030 წლისთვის სურსათის ნარჩენების 50%-ით შემცირებას გეგმავს.
სამხრეთ კორეაში საკვების ნარჩენების დახარისხებასთან დაკავშირებული ყველა საკითხი არ მოგვარებულა. სამხრეთ კორეის სისტემაში კვერცხის, ქათმის და ხახვის კომპოსტირება შესაძლებელია, მაგრამ ჯერ კიდევ ვერ ხერხდება ნაჭუჭის, ძვლების და ფესვების კომპოსტირება. ერთჯერადი დანაჩანგალი ან თუნდაც ძაღლის განავალი ზოგჯერ საკვების ნარჩენების ურნაში ხვდება. თუ ასეთი “არასწორი” ნარჩენი შედის გადამუშავების ქარხნებში, მას აგზავნიან ბიოგაზის ცენტრებში. ქვეყანაში 300-მდეა ეს ცენტრები ყოველდღიურად ამუშავებენ 15 ათას ტონა საკვების ნარჩენებს ბიომასის შესაქმნელად. გამოიყენება ენერგიის გამომუშავებისა და გათბობისთვის.
გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის (FAO) მონაცემებით, საკვების დაახლოებით 31% ახლა იხარჯება: ზოგი ფუჭდება მოსავლის აღებისას და ტრანსპორტირების დროს, ზოგი კი საცალო მაღაზიებსა და ოჯახებში. FAO-ს შეფასებით, ეს საკვები საკმარისი იქნება წელიწადში 1 მილიარდზე მეტი მშიერი ადამიანის გამოსაკვებად.
გარდა ამისა, საკვების ნარჩენები შეადგენს საკვებიდან სათბურის გაზების დაახლოებით მეოთხედს, ანუ მთლიანი რაოდენობის 6%-ს და საკვების დაკარგვასთან და ნარჩენების წარმოქმნასთან დაკავშირებული ეკონომიკური ღირებულება დაახლოებით 1 ტრილიონი დოლარია.
