უკრაინაში მიმდინარე ომისა და ასევე აზიასა და ახლო აღმოსავლეთში გეოპოლიტიკური დაძაბულობის ზრდის გამო, 2023 წელს გლობალურმა სამხედრო ხარჯებმა რეკორდი დაამყარა, წლიური ზრდით 6,8 პროცენტით, და 2 ტრილიონ 443 მილიარდ დოლარს მიაღწია.
2023 წლის გლობალური სამხედრო ხარჯების ანგარიში სტოკჰოლმის საერთაშორისო მშვიდობის კვლევის ინსტიტუტმა (SIPRI) გამოაქვეყნა.
მოხსენებაში ნათქვამია, რომ გლობალური სამხედრო ხარჯები გაიზარდა ზედიზედ 9 წლის განმავლობაში და მოხნა რეკორდები ბოლო 3 წლის განმავლობაში, ხოლო გლობალურმა სამხედრო ხარჯებმა ერთ სულ მოსახლეზე მიაღწია უმაღლეს დონეს 1990 წლის შემდეგ 306 დოლარით.
ანგარიშში მითითებულია, რომ თურქეთის სამხედრო ხარჯები 2014-2023 წლებში 59 პროცენტით გაიზარდა. ამავდროულად 2023 წელს ქვეყნის სამხედრო ხარჯები წინა წელთან შედარებით 37 პროცენტით გაიზარდა და 15,8 მილიარდ დოლარს მიაღწია.
SIPRI-ის ანგარიშში ნათქვამია, რომ გასულ წელს გლობალური სამხედრო ხარჯები გაიზარდა ყველა რეგიონში, განსაკუთრებით დიდი ზრდა დაფიქსირდა ევროპაში, აზიაში, ოკეანიასა და ახლო აღმოსავლეთში.
მაშინ, როდესაც 2023 წელს ყველაზე მეტი სამხედრო ხარჯების მქონე ხუთი ქვეყანა იყო აშშ, ჩინეთი, რუსეთი, ინდოეთი და საუდის არაბეთი, ამ ქვეყნების ხარჯები შეადგენდა მსოფლიო სამხედრო ხარჯების 61 პროცენტს.
ანგარიშში ნათქვამია, რომ 2023 წელს აშშ-ის ხარჯები წინა წელთან შედარებით 2,3 პროცენტით გაიზარდა და 916 მილიარდ დოლარს მიაღწია და აღნიშნულია, რომ 2014-2023 წლებში ქვეყნის სამხედრო ხარჯები 9,9 პროცენტით გაიზარდა.
მოხსენებაში ასევე მითითებულია, რომ გასულ წელს აშშ-ის სამხედრო ხარჯები შეადგენდა ნატოს სამხედრო ხარჯების 68 პროცენტს.
მიუხედავად იმისა, რომ ნატოს ევროპელმა წევრებმა გასულ წელს გაზარდეს სამხედრო ხარჯები, მათმა ერთობლივმა წილმა ნატოში 28 პროცენტს მიაღწია, რაც ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ყველაზე მაღალი დონეა.
ანგარიშში ნათქვამია, რომ ჩინეთის ხარჯები 2014-2023 წლებში გაიზარდა 60 პროცენტით, ხოლო სამხედრო ხარჯები გასულ წელს 6 პროცენტით გაიზარდა და 296 მილიარდ დოლარს მიაღწია.
ასევე გასულ წელს ინდოეთის ხარჯები გაიზარდა 4,2 პროცენტით და 83,6 მილიარდ დოლარს შეადგენდა, ხოლო ინდოეთის სამხედრო ხარჯები 2014-2023 წლებში 44 პროცენტით გაიზარდა.
ანგარიშში ნათქვამია, რომ ჩინეთისა და ინდოეთის გარდა, რუსეთი 109 მილიარდი დოლარის დანახარჯით და საუდის არაბეთი 75,8 მილიარდი დოლარით არიან მსოფლიოში ყველაზე მაღალი სამხედრო ხარჯების მქონე ქვეყნებს შორის.
რუსეთის სამხედრო ხარჯები წინა წელთან შედარებით 24 პროცენტით გაიზარდა და 2023 წელს 109 მილიარდ დოლარს მიაღწია. ეს მაჩვენებელი შეესაბამებოდა რუსეთის მშპ-ის 5,9 პროცენტს.
უკრაინის სამხედრო ხარჯები გამოითვლება, როგორც ყველაზე მაღალი წლიური ხარჯი SIPRI-ის რეკორდებში. ხარჯების ოდენობამ 64,8 მილიარდი დოლარი შეადგინა, ზრდა წლიურად 51 პროცენტი იყო.
მიმდინარე ომის შედეგად უკრაინის ეკონომიკისთვის მიყენებული ზიანის შედეგად ეს თანხა 2022 წელს ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის 37 პროცენტს შეადგენდა.
ისრაელის სამხედრო ხარჯები გასულ წელს 44 პროცენტით გაიზარდა და 27,5 მილიარდ დოლარს მიაღწია. ირანის ხარჯები გაიზარდა 0,6 პროცენტით და 10,3 მილიარდ დოლარს შეადგენს.
გასულ წელს სამხედრო ხარჯების უპრეცედენტო ზრდა პირდაპირი პასუხი იყო მშვიდობისა და უსაფრთხოების გლობალურ გაუარესებაზე, თქვა ნან ტიანმა, SIPRI-ის სამხედრო ხარჯებისა და იარაღის წარმოების პროგრამის უფროსმა მკვლევარმა.
1966 წლის შემდეგ SIPRI ამზადებს კვლევებს, ანგარიშებს და ანალიზებს ისეთ სფეროებში, როგორიცაა კონფლიქტი, შეიარაღება, შეიარაღების კონტროლი და განიარაღება.
