ხავსის სპორებმა ღია კოსმოსში გადარჩენა შეძლეს – ექსპერიმენტი

ადა­მი­ა­ნის­თვის ჯერ ისევ ძა­ლი­ან ად­რეა სკა­ფან­დრის გა­რე­შე გა­ვი­დეს ღია კოს­მოს­ში, მაგ­რამ, რო­გორც აღ­მოჩ­ნდა, ზო­გი­ერ­თი პრი­მი­ტი­უ­ლი ორ­გა­ნიზ­მი ამას უკვე ახერ­ხებს.
კოს­მო­სუ­რი ვა­კუ­უ­მი მი­იჩ­ნე­ვა ყვე­ლა­ზე მტრულ გა­რე­მოდ ცო­ცხა­ლი ორ­გა­ნიზ­მე­ბის­თვის – იქ გა­დარ­ჩე­ნა თით­ქოს სრუ­ლი­ად შე­უძ­ლე­ბე­ლია. მაგ­რამ ახა­ლი ექ­სპე­რი­მენ­ტი, რომ­ლის შე­დე­გე­ბიც ჟურ­ნალ iScience-ში გა­მოქ­ვეყ­ნდა, ამ მო­საზ­რე­ბას სე­რი­ო­ზუ­ლად ეჭვქვეშ აყე­ნებს.
ხო­კა­ი­დოს უნი­ვერ­სი­ტე­ტის (ია­პო­ნია) მეც­ნი­ე­რებ­მა, ტო­მო­მი­ჩი ფუ­ჯი­ტას ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით, მკვლევ­რებ­მა აღ­მო­ა­ჩი­ნეს, რომ ხავ­სის სპო­რებს სა­ერ­თა­შო­რი­სო კოს­მო­სუ­რი სად­გუ­რის (ISS) გარე ზე­და­პირ­ზე გა­დარ­ჩე­ნა შე­უძ­ლი­ათ. Physcomitrella patens, ანუ მი­წის ხავ­სი, მეც­ნი­ე­რებ­მა კოს­მოს­ში 9 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში და­ა­ყოვ­ნეს, პლა­ნე­ტა­ზე დაბ­რუ­ნე­ბის შემ­დეგ მათ­მა 80%-მა ზრდა-გამ­რავ­ლე­ბა ჩვე­უ­ლებ­რივ გა­ნაგ­რძო. მთე­ლი ამ პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში მათ­ზე მოქ­მე­დებ­და ვა­კუ­უ­მი, ულტრა­ი­ის­ფე­რი გა­მოს­ხი­ვე­ბა და მკვეთ­რი ტემ­პე­რა­ტუ­რუ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბი – ძლი­ე­რი ყინ­ვე­ბი­დან მა­ღალ ტემ­პე­რა­ტუ­რამ­დე. ყვე­ლა­ზე უკეთ იმ სპო­რებ­მა გა­მო­ავ­ლი­ნეს თავი, რომ­ლე­ბიც ბუ­ნებ­რი­ვი სპო­რან­გი­უ­მით იყ­ვნენ და­ცუ­ლი, მა­შინ როცა მცე­ნა­რის ახალ­გაზ­რდუ­ლი ღია ნა­წი­ლე­ბი ბევ­რად უფრო მო­წყვლა­დი აღ­მოჩ­ნდა. მეც­ნი­ე­რებ­მა ასე­ვე ცალ-ცალ­კე შე­ა­მოწ­მეს სხვა­დას­ხვა ფაქ­ტო­რი: სპო­რებ­მა რამ­დე­ნი­მე დღე გა­უძ­ლეს -196 °C ტემ­პე­რა­ტუ­რას და ერთ თვემ­დე +55 °C-ს. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მცე­ნა­რე საკ­ვე­ბად უვარ­გი­სია, მკვლევ­რე­ბი ამ­ბო­ბენ, რომ ეს აღ­მო­ჩე­ნა კოს­მო­სუ­რი კვლე­ვის­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გახ­დე­ბა.
მკვლევ­რე­ბის თქმით, ეს ექ­სპე­რი­მენ­ტი გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვნე­ლო­ვან ინ­ფორ­მა­ცი­ას გვაძ­ლევს იმის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ დე­და­მი­წა­ზე კლი­მა­ტუ­რი და ეკო­ლო­გი­უ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა უა­რეს­დე­ბა. მო­მა­ვალ­ში, რო­დე­საც კა­ცობ­რი­ო­ბა და­ი­წყებს მთვა­რის ან მარ­სის კო­ლო­ნი­ზა­ცი­ას, ასე­თი ცოდ­ნა აუ­ცი­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბა.
“ცო­ცხა­ლი ორ­გა­ნიზ­მე­ბის გა­დარ­ჩე­ნის ზღვრის შეს­წავ­ლა რო­გორც დე­და­მი­წა­ზე, ისე კოს­მო­სურ გა­რე­მო­ში მხო­ლოდ გა­აღ­რმა­ვებს ჩვენს ცოდ­ნას მათი ადაპ­ტა­ცი­ის შე­სა­ხებ და დაგ­ვეხ­მა­რე­ბა მზად ვყოფთ ეკო­სის­ტე­მე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის­თვის მო­მა­ვა­ლი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის დროს”, – აცხა­დე­ბენ მეც­ნი­ე­რე­ბი.
ჟურ­ნალ iScience- ში გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბულ სტა­ტი­ა­ში ფუ­ჯი­ტა და მისი კო­ლე­გე­ბი იუ­წყე­ბი­ან იმა­საც, თუ რო­გორ გა­მო­ცა­დეს სამი გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ხავ­სის სტრუქ­ტუ­რა დე­და­მი­წა­ზე სი­მუ­ლი­რე­ბულ კოს­მო­სურ გა­რე­მო­ში. სპე­ცი­ა­ლის­ტებ­მა მცე­ნა­რის სამი ტი­პის უჯრე­დე­ბი და­ტეს­ტეს, რომ­ლე­ბიც რეპ­რო­დუქ­ცი­უ­ლი ციკ­ლის სხვა­დას­ხვა ეტაპ­ზე იყ­ვნენ. და­ად­გი­ნეს, რომ სპო­რე­ბის გარ­შე­მო არ­სე­ბუ­ლი სპორო­ფი­ტე­ბი ულტრა­ი­ის­ფერ გა­მოს­ხი­ვე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ სტრესს, სი­ცხე­სა და სი­ცი­ვეს ყვე­ლა­ზე კარ­გად უძ­ლებ­და.
შემ­დეგ შე­ფუ­თუ­ლი სპო­რე­ბი სა­ერ­თა­შო­რი­სო კოს­მო­სურ სად­გურ­ზე, Cygnus NG-17 კოს­მო­სურ ხო­მალ­დზე გაგ­ზავ­ნეს. ისი­ნი სა­ერ­თა­შო­რი­სო კოს­მო­სუ­რი სად­გუ­რის გარე მხა­რეს, სხვა­დას­ხვა ფილტრის პა­რა­მეტ­რე­ბის მქო­ნე ნი­მუ­შე­ბის დამ­ჭე­რებს მი­ა­მაგ­რეს და ცხრა თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში გა­ა­ჩე­რეს.
“თუ ასე­თი სპო­რე­ბი პლა­ნე­ტა­თა­შო­რი­სი მოგ­ზა­უ­რო­ბის დროს ხან­გრძლივ ზე­მოქ­მე­დე­ბას გა­უძ­ლე­ბენ და რე­ჰიდ­რა­ტა­ცი­ი­სა და დათ­ბო­ბის შემ­დეგ წარ­მა­ტე­ბით აღ­დგე­ბი­ან, ერთ დღე­საც, დე­და­მი­წის მიღ­მა ძი­რი­თა­დი ეკო­სის­ტე­მე­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა­ში მნიშ­ვნე­ლო­ვან წვლილს შე­ი­ტა­ნენ. ღია კი­თხვად რჩე­ბა, შე­უძ­ლია თუ არა ხავსს აღ­მო­ცე­ნე­ბა და ზრდა სხვა­დას­ხვა არა­მი­წი­ერ პი­რო­ბებ­ში – მათ შო­რის სხვა­დას­ხვა გრა­ვი­ტა­ცი­ის, და რა­დი­ა­ცი­ის დო­ნე­ზე“, – თქვა ფუ­ჯი­ტამ.
წყა­რო: ambebi.ge