საფრანგეთმა იარაღის ექსპორტით რუსეთს გაუსწრო

რუსეთის ომი უკრაინის წინააღმდეგ იარაღის გლობალურ ვაჭრობაზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს. სტოკჰოლმის საერთაშორისო მშვიდობის კვლევის ინსტიტუტმა (SIPRI) თავის წლიურ ანგარიშში 2019-2023 წლების ბოლო პერიოდი 2014-2018 წლებს შეადარა და არაერთი დრამატული ცვლილება გამოავლინა. მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში იარაღის საერთაშორისო მიწოდების გლობალური მოცულობა ოდნავ შემცირდა – 3,3 პროცენტით – ევროპულმა სახელმწიფოებმა თითქმის გააორმაგეს ძირითადი ტიპის იარაღის იმპორტი (+94 პროცენტი). გაცილებით დიდი მოცულობის იარაღი შევიდა აზიასა და ოკეანეთში, ისევე როგორც ახლო აღმოსავლეთში, სადაც ათი ძირითადი იმპორტიორიდან ცხრა მდებარეობს.
-სა და საფრანგეთის ექსპორტი იზრდება. შარშანდელ ანგარიშთან შედარებით, იარაღის ექსპორტის სამეულში ერთი ცვლილება დაფიქსირდა. პირველ პოზიციას კვლავ თავდაჯერებულად იკავებს შეერთებული შტატები, რომლის ექსპორტი ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში 17%-ით გაიზარდა, რამაც, სხვა საკითხებთან ერთად, გამოიწვია შეიარაღების მთლიან მსოფლიო ექსპორტში მისი წილის 34-დან 42 %-მდე გაზრდა. 2019 წლიდან 2023 წლამდე შეერთებულმა შტატებმა ძირითადი იარაღი მიაწოდა მსოფლიოს 107 ქვეყანას, მეტი, ვიდრე ყველა წინა პერიოდში და ბევრად მეტი, ვიდრე იარაღის ნებისმიერმა სხვა ექსპორტიორმა.
ექსპორტიორებს შორის მეორე ადგილი საფრანგეთმა დაიკავა, რომლის იარაღის ექსპორტი გაიზარდა 47%-ით, ხოლო მისი წილი გლობალურ მიწოდებაში 11%-მდე გაიზარდა (2014-2018 წლებში – 7,2 პროცენტი), მეორე ადგილზე საფრანგეთმა ჩაანაცვლა. ფრანგული იარაღის ექსპორტის ზრდა ძირითადად განპირობებული იყო ინდოეთის, კატარისა და ეგვიპტისთვის საბრძოლო თვითმფრინავების მიწოდებით. ამავდროულად, ინდოეთი გახდა ფრანგული იარაღის ყველაზე დიდი იმპორტიორი, რომელიც საფრანგეთიდან სამხედრო მარაგების თითქმის 30 პროცენტს შეადგენდა.
ექსპორტიორებს შორის მეორე ადგილი საფრანგეთმა დაიკავა, რომელმაც რუსეთი ჩაანაცვლა, რომლის იარაღის ექსპორტი გაიზარდა 47 პროცენტით, ხოლო მისი წილი გლობალურ მიწოდებაში 11 პროცენტამდე გაიზარდა (2014-2018 წლებში – 7,2 პროცენტი). ფრანგული იარაღის ექსპორტის ზრდა ძირითადად განპირობებული იყო ინდოეთის, კატარისა და ეგვიპტისთვის საბრძოლო თვითმფრინავების მიწოდებით. ამავდროულად, ინდოეთი გახდა ფრანგული იარაღის ყველაზე დიდი იმპორტიორი, რომელზედაც საფრანგეთიდან სამხედრო მარაგების მიწოდების თითქმის 30% მოდის.
რუსეთი იარაღის მსოფლიო მიმწოდებლების რეიტინგში მესამე ადგილზე გადავიდა. 2019-2023 წლებში რუსეთის ფედერაციიდან იარაღის ექსპორტი თითქმის 53%-ით შემცირდა. გლობალურ მიწოდებაში კი 10%-ით შემცირდა და საფრანგეთს გაუტოლდა.
ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში რუსული სამხედრო ექსპორტის კლება სწრაფი იყო – ნათქვამია მოხსენებაში. რუსეთის, როგორც იარაღის გლობალური მიმწოდებლის როლის შემცირების კიდევ ერთი ნიშანი არის ის, რომ თუ 2019 წელს მოსკოვმა იარაღი მიაწოდა 31 სახელმწიფოს, მაშინ 2022 წელს – მხოლოდ 14, ხოლო 2023 წელს 12-ს.
2019-2023 წლებში რუსული იარაღის ექსპორტის მხოლოდ ორი მესამედი მიდიოდა სამ ქვეყანაში: ინდოეთი (34 %), ჩინეთი (21%) და ეგვიპტე (7,5 %).
ადრე რუსული იარაღის ყველაზე დიდი მიმღები ინდოეთი იყო, მაგრამ 2014-2018 წლებთან შედარებით, აზიის ამ ქვეყანაში ექსპორტი 34%-ით, ჩინეთში 39%-ით და ეგვიპტეში 54%-ით შემცირდა. ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ მოკლევადიან პერსპექტივაში რუსული იარაღის ექსპორტი, სავარაუდოდ დარჩება 2014-2018 წლებში მიღწეულ დონეზე მნიშვნელოვნად დაბლა.