უკრაინა თანხმობას აცხადებს შეერთებული შტატების მიერ უკრაინის იშვიათი მინერალებისა და სხვა წიაღისეულის მოპოვებაზე – განახლებული პირობებით. რადიო თავისუფლებამ მოიპოვა პირველადი შეთანხმების დოკუმენტი.
დოკუმენტის სახელია „ორმხრივი შეთანხმება რეკონსტრუქციის საინვესტიციო ფონდის პირობების დადგენის შესახებ“.
იგი რამდენიმე დათქმას მოიცავს სამომავლო შეთანხმებისათვის, – რომელიც ცალკე უნდა გაფორმდეს, – მაგრამ არაერთ საკვანძო საკითხს პასუხგაუცემელს ტოვებს, სამომავლო შეთანხმების საკითხად.
დოკუმენტი არ ითვალისწინებს უსაფრთხოების კონკრეტულ გარანტიებს.
კიევში პრესკონფერენციაზე ვოლოდიმირ ზელენსკიმ 26 თებერვალს განაცხადა, რომ ეს არის პირველი ნაბიჯი სრული შეთანხმებისაკენ, რომლის რატიფიცირებასაც მოახდენს უკრაინის პარლამენტი.
რა წერია დოკუმენტში
ორმხრივი შეთანხმება „უკრაინის რეკონსტრუქციის საინვესტიციო ფონდის“ შექმნის მიზნად ისახავს უკრაინის ომის შემდგომი აღდგენისა და გრძელვადიანი ეკონომიკური სტაბილურობის მხარდაჭერას.
ხელშეკრულების პირობების თანახმად, უკრაინა, ბუნებრივი რესურსების – ნავთობის, გაზისა და წიაღისეულის – მონეტიზაციის შედეგად სამომავლოდ მიღებული შემოსავლების 50%-ს შეიტანს ამ ფონდში.
სანაცვლოდ კი შეერთებული შტატები იღებს ვალდებულებას, რომ გააგრძელოს უკრაინის ფინანსური მხარდაჭერა გრძელვადიანი პერსპექტივაში.
ფონდი, რომლის მართვაც ორივე მთავრობის ხელში იქნება, რესურსების რეინვესტირებას მოახდენს უკრაინის უსაფრთხოებაში, ინფრასტრუქტურასა და ეკონომიკურ ზრდაში.
ამერიკის შეერთებულ შტატები და უკრაინა ადასტურებენ სურვილს, რომ იმ სახელმწიფოებმა და პირებმა, რომლებიც კონფლიქტში უკრაინის წინააღმდეგ იმოქმედეს, განგრძობადი მშვიდობის დამყარების შემდეგ, არ უნდა ისარგებლონ უკრაინის რეკონსტრუქციით.
ამასთან, ფონდში შენატანები უკრაინაში რეინვესტირდება ყოველწლიურად სულ მცირე ერთხელ მაინც, უკრაინის უსაფრთხოების, უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობის ხელშეწყობის მიზნით, – დეტალები კი შემდგომში განისაზღვრება ფონდის შესახებ ხელშეკრულებაში.
რა წერია უსაფრთხოების გარანტიებზე
ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობა „მხარს უჭერს უკრაინის ძალისხმევას, მოიპოვოს უსაფრთხოების გარანტიები, რომლებიც საჭიროა ხანგრძლივი მშვიდობის დამყარებისთვის“.
თუმცა ამ გარანტიების მიღების გზები დაზუსტებული არ არის.
როგორც ვოლოდიმირ ზელენსკიმ განაცხადა, მას კვლავ სურს უსაფრთხოების გარანტიების მიღება აშშ-სგან და ეს შეთანხმება არის „უფრო ჩარჩო-შეთანხმება“.
დონალდ ტრამპი აცხადებს, რომ ვაშინგტონში ელის ვოლოდიმირ ზელენსკის შეთანხმების გასაფორმებლად.
დოკუმენტში ასევე წერია, რომ მხარეები „შეეცდებიან დაადგინონ ყველა აუცილებელი ნაბიჯი ურთიერთინვესტიციების დასაცავად“.
დოკუმენტი იწყება ჩანაწერით, რომ ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა 2022 წლის თებერვალში უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემდეგ უკრაინას „მნიშვნელოვანი ფინანსური და მატერიალური დახმარება გაუწია“.
შესავალში ასევე აღნიშნულია, რომ ამერიკის შეერთებული შტატები და უკრაინა „აღიარებენ იმ წვლილს, რომელიც უკრაინამ შეიტანა საერთაშორისო მშვიდობისა და უსაფრთხოების განმტკიცებაში მსოფლიოში ატომური იარაღის სიდიდით მესამე არსენალზე ნებაყოფლობითი უარის თქმით“.
დოკუმენტში ამჯერად არ არის ნახსენები ის 500 მილიარდი აშშ დოლარი. დონალდ ტრამპი ამბობდა, რომ სურდა „500 მილიარდი დოლარის ეკვივალენტის იშვიათ მიწათა ელემენტები“. შეთანხმების ახალი პროექტი, რომელიც ვაშინგტონმა კიევს უარის შემდეგ შესთავაზა, თავდაპირველად ითვალისწინებდა უკრაინის ამ რაოდენობის კონტრიბუციას აშშ-ის მფლობელობაში არსებულ ფონდში.
აღნიშნულ შეთანხმებაზე საჯაროდ ლაპარაკი ერთ თვეზე ცოტა ნაკლები ხნის წინ დაიწყო, როდესაც, 3 თებერვალს, აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა განაცხადა, რომ მის ადმინისტრაციას „უნდა შეთანხმების დადება უკრაინასთან, რომ რასაც ვაძლევთ, იმის სანაცვლოდ იშვიათ მიწათა ელემენტებით და სხვა რამეებით მოგვამარაგონ“.
მისი განცხადება შეთანხმების ძალიან ზოგად მონახაზს აღწერდა – აშშ-ის მხარდაჭერა, მათ შორის უკვე გაწეული დახმარება იშვიათ მინერალებზე წვდომის სანაცვლოდ.
მას შემდეგ პოტენციური შეთანხმების შესახებ კამათი გადაიზარდა დისკუსიებში 14-16 თებერვლის მიუნხენის უსაფრთხოების კონფერენციაზე, სადაც ტრამპმა და უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ ერთმანეთი საჯაროდ გააკრიტიკეს.
ზელენსკიმ თქვა, რომ უარყო აშშ-ის თავდაპირველი წინადადება, ნაწილობრივ უსაფრთხოების კონკრეტული გარანტიების არარსებობის გამო.
ამ მოვლენების შემდეგ თეთრმა სახლმა გააორმაგა ძალისხმევა შეთანხმების მისაღწევად.
