რაზე დგას ვენეცია – საინჟინრო საოცრების საიდუმლო
ნებისმიერმა ადგილობრივმა იცის, რომ ვენეცია მიწაში ჩასობილ ხის მორებზეა აშენებული, როგორც მიწისქვეშა ტყე. ამ იტალიურმა ქალაქმა 1604 წელს იზეიმა დაბადებიდან. ვენეცია მილიონობით ხის მორზეა აგებული.
ლარიქსის, მუხის, მურყნის, ფიჭვის, ნაძვის და თელის მორები, რომელთა სიგრძე 3.5 მეტრიდან 1 მეტრამდე მერყეობს, საუკუნეების განმავლობაში იჭერენ ქვის სასახლეებსა და მაღალ სამრეკლოებს. ეს უძველესი მეთოდი ნამდვილი საინჟინრო სასწაულია, რომელიც ბუნების ძალებს იყენებს.
საძირკველი, რომელიც დროს უძლებს
დღესდღეობით მშენებლობაში ხეს ძირითადად ბეტონი და ფოლადი ცვლის. თუმცა, მიუხედავად თანამედროვე მასალების სიმტკიცისა, იშვიათია ფუნდამენტი, რომელიც ვენეციურ საძირკველზე დიდხანს გაძლებს.
“თანამედროვე ბეტონის ან ფოლადის საყრდენები მხოლოდ 50 წლის სიცოცხლისთვისაა გათვლილი,“ – ამბობს ალექსანდრე პუზრინი, ციურიხის ETH უნივერსიტეტის პროფესორი.
არავინ იცის, ზუსტად რამდენი მილიონი ხის ბოძია ქალაქის ქვეშ, მაგრამ მასშტაბები შთამბეჭდავია:
· რიალტოს ხიდის ქვეშ 14 000 მჭიდროდ ჩასობილი ხის საყრდენია.
· სან-მარკოს ბაზილიკის ქვეშ, რომელიც 832 წელს აშენდა, 10 000 მუხის ხიმინჯია.
როგორ აშენებდნენ ვენეციას: ძველი ოსტატობა
ვენეციაში, კადორეს მთიანი რეგიონიდან მოჰქონდათ ხე-მასალა. ძველად იყვნენ სპეციალისტები, რომლებსაც ბატიპალი ეწოდებოდათ, რაც სიტყვასიტყვით “ხიმინჯების დამსობებს“ ნიშნავს.
პროფესორი კატერინა ფრანჩესკა იცო ყვება: “ბატიპალები ხიმინჯებს ხელით ასობდნენ და ძველ სიმღერას მღეროდნენ რიტმის შესანარჩუნებლად. ეს წარმოუდგენლად საინტერესო პროცესი იყო.“
მშენებლობის პრინციპი:
· ხიმინჯები რაც შეიძლება ღრმად ისობოდა, გარედან შიგნით – ფუნდამენტის ცენტრისკენ.
· ჩვეულებრივ, ყოველ კვადრატულ მეტრზე ცხრა ხიმინჯი მოდიოდა, რომლებიც მჭიდროდ იყო განლაგებული.
· ჩასობის შემდეგ, ხიმინჯების თავები იჭრებოდა, რათა ზღვის დონის ქვემოთ თანაბარი ზედაპირი მიეღოთ.
· ზევიდან იდებოდა განივი ხის ფილები ან კოჭები (მაგალითად, სამრეკლოებისთვის 50 სმ სისქის კოჭებს იყენებდნენ).
· ხის ძირზე მუშები შენობის ქვებს აწყობდნენ.
თავდაპირველად მუხა ყველაზე გამძლე, მაგრამ ყველაზე ძვირი მასალა იყო. მოგვიანებით ის გემთმშენებლობისთვის გამოიყენეს, რადგან ტალახში ჩასასმელად ზედმეტად ძვირფასი გახდა.
ვენეცია – სატყეო მეურნეობის ფუძემდებელი
ვენეციის რესპუბლიკა მალევე მიხვდა, რომ ტყეების დაცვა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი იყო.
„ვენეციამ გამოიგონა სატყეო მეურნეობა“, – განმარტავს ნიკოლა მაკკონი, იტალიის ეროვნული კვლევითი საბჭოს წარმომადგენელი.
· იტალიაში ტყეების გამოყენების შესახებ პირველი ოფიციალური დოკუმენტი 1111 წლით თარიღდება. მასში ჩამოყალიბებულია ტყეების გამოყენების წესები მათი განადგურების გარეშე.
· ეს მიდგომა ხსნის, თუ რატომ არის ფიემეს ველი დღესაც დაფარული ხასხასა ნაძვის ტყით, მაშინ როცა ინგლისი უკვე XVI საუკუნეში ხის დეფიციტს განიცდიდა.
ვენეციის უნიკალურობა: ხახუნის ძალა
ვენეცია არ არის ერთადერთი ქალაქი, რომელიც ხის ხიმინჯებს იყენებს, მაგრამ ის უნიკალურია იმით, თუ როგორ მუშაობს მისი საძირკველი.
მაგალითად, ამსტერდამში ხიმინჯები ღრმად ჩადის, რათა ქვის საფუძველს მიაღწიოს და მაგიდის ფეხებივით მოქმედებს. მაგრამ ვენეციაში ხიმინჯები ძალიან მოკლეა კლდოვანი ქანისთვის.
ვენეციური სისტემის გენიალურობა ნიადაგთან ხახუნზეა დაფუძნებული. ტექნიკურად ამას ჰიდროსტატიკური წნევა ეწოდება. ეს ნიშნავს, რომ თუ ხიმინჯებს დიდი რაოდენობით და მჭიდროდ ჩაასობენ, ნიადაგი მათ “მოიჭერს“ და ხახუნის საშუალებით შეაკავებს. ამ უძველეს ტექნოლოგიას ჯერ კიდევ რომაელი ინჟინერი ვიტრუვიუსი ახსენებდა.
მარადიული საიდუმლო: რატომ არ ლპება ხე?ვენეციური საძირკველი ათასზე მეტი წელია წყალშია, მაგრამ გასაოცარ სიმტკიცეს ინარჩუნებს. თუმცა, ის არ არის დაცული დაზიანებისგან:
· ფრარის ეკლესიის სამრეკლო, მაგალითად, წელიწადში 1 მმ სიჩქარით იძირება და მშენებლობის დღიდან უკვე 60 სმ-ითაა გადაადგილებული.
მკვლევართა ჯგუფმა დაადგინა, რომ ქალაქის ქვეშ არსებული ხე არ ლპება არა იმიტომ, რომ უჟანგბადო გარემოშია, არამედ იმიტომ, რომ:
· ბაქტერიები ხეს ანადგურებენ, მაგრამ გაცილებით ნელა მოქმედებენ, ვიდრე სოკოები და მწერები.
· წყალი ავსებს ბაქტერიებით დაცარიელებულ ხის უჯრედებს, რაც ხიმინჯებს ფორმის შენარჩუნების საშუალებას აძლევს.
· მთელი სისტემა – ხე, წყალი და შლამი – ერთად იჭერს ერთმანეთს მაღალი წნევის ქვეშ და ინარჩუნებს სტაბილურობას.
მაკკონის თქმით, ეს საძირკველი იდგება მანამ, სანამ გარემო უცვლელი რჩება. თუ ამ სამი ელემენტიდან ერთი მაინც დაირღვევა, სისტემა დაინგრევა.
ვენეცია ერთადერთი ქალაქია, სადაც ხახუნის ტექნიკა მასობრივად იქნა გამოყენებული და რომელიც დღემდე არსებობს და „ასეთი გიჟურად ლამაზია“. ძველი მშენებლები იყვნენ „საოცარი ინტუიციური ინჟინრები“, რომლებმაც სწორად გამოიყენეს ბუნებრივი პირობები.
წყარო: ambebi.ge
