2024 წელი იდგა, ენდრიუ დევისი – საგამოფენო პროექტის ხელმძღვანელი დიდი ბრიტანეთიდან ახალ ზელანდიაში სამუშაო მივლინებით მიფრინავდა. ლონდონიდან სინგაპურში ფრენის პირველი ნაწილი საკმაოდ შეუფერხებლად წარიმართა. შემდეგ მოულოდნელად ტურბულენტობა დაიწყო.
“უეცრად თითქოს სადღაც ჩავვარდით. iPad-ი თავში მომხვდა, ყავა კი ზემოდან დამესხა. სალონში ქაოსი იყო, ხალხი ყვიროდა, მომხდარს ვერავინ იჯერებდა“.
დევისის თქმით, მგზავრებს ღრმა ჭრილობები და ძვლების მოტეხილობები აღენიშნებოდათ. 73 წლის ჯეფ კიჩენი კი გულის შეტევით გარდაიცვალა.
ტურბულენტობით გამოწვეული სიკვდილიანობა უკიდურესად იშვიათია. ოფიციალური მონაცემები არ არსებობს, თუმცა ზოგიერთი შეფასებით, 1981 წლიდან დაღუპულთა რიცხვი დაახლოებით ოთხს შეადგენს. რაც შეეხება დაზიანებებს, მხოლოდ აშშ-ში, 2009 წლიდან მოყოლებული, ტურბულენტობისას მიღებული 207 მძიმე დაზიანება დაფიქსირდა.
ექსპერტები ამბობენ, რომ საჰაერო მოგზაურობა შესაძლოა უფრო არასტაბილური გახდეს კლიმატისა და ატმოსფერული პირობების ცვლილების გამო, ტემპერატურის ცვლილებები და ზედა ატმოსფეროს ქარები, სავარაუდოდ, ძლიერი ტურბულენტობის სიხშირესა და ინტენსივობას ზრდის.
“მომდევნო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში, მთელ მსოფლიოში ძლიერი ტურბულენტობის შემთხვევები გაორმაგდება ან გასამმაგდება“, – განაცხადა რიდინგის უნივერსიტეტის პროფესორმა პოლ უილიამსმა.
ადამიანებისთვის, რომლებიც ხშირად დაფრინავენ, უცხო არ არის სალონში რყევა, რომელიც თვითმფრინავის ტურბულენტობის დროს ხდება.
ყველაზე ხშირად, ტურბულენტობა ხდება ღრუბლებში, სადაც ჰაერის აღმავალი და დაღმავალი დინებაა. თუმცა, არსებობს მოვლენის სხვა ტიპებიც: მაგალითად, ტალღის ტურბულენტობა შეიძლება მოხდეს, როდესაც ჰაერის ნაკადები ეჯახებიან დაბრკოლებას, მაგალითად, მთის ქედის სახით, რაც აისახება მათზე და ქმნის ზღვის ტალღების მსგავს ჰაერის ნაკადებს.
დადგენილია, რომ მსოფლიოში ყოველწლიურად 35 მილიონზე მეტი რეისიდან დაახლოებით 5000 განიცდის ძლიერ ან ძალიან ძლიერ ტურბულენტობას. სამოქალაქო ავიაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის ყოველწლიური საავიაციო უსაფრთხოების ანგარიშის თანახმად, 2023 წელს მგზავრების სერიოზული დაზიანებების თითქმის 40% ტურბულენტობით იყო გამოწვეული.
დიდ ბრიტანეთსა და აშშ-ს (ასევე კანადასა და კარიბის ზღვის აუზს) შორის არსებული მარშრუტი ცნობილია თავისი ტურბულენტობით.
ბოლო 40 წლის განმავლობაში, ჩრდილოეთ ატლანტიკაზე ძლიერი ტურბულენტობის შემთხვევები 55%-ით გაიზარდა. თუმცა, ბოლოდროინდელი კვლევის თანახმად, ტურბულენტობის სიხშირის ზრდა სხვა რეგიონებშიც არის მოსალოდნელი, მათ შორის აღმოსავლეთ აზიის ნაწილებში, ჩრდილოეთ აფრიკაში, ჩრდილოეთ წყნარ ოკეანეში, ჩრდილოეთ ამერიკასა და ახლო აღმოსავლეთში.
