31 მარტს საქართველოში შემოსვლაზე უარი უთხრეს ფრანგ ფოტოჟურნალისტს ჟერომ შობოს. ის ბოლო თვეების განმავლობაში აშუქებდა თბილისიდან ქართულ პროტესტს. მისი საზღვრიდან გაბრუნება დაგმო ორგანიზაციამ “რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე.”
“აეროპორტიდან გამაბრუნეს და უკან გავფრინდი” – დაწერა მან იმავე დღეს ინსტაგრამ სთორიში. თბილისის აეროპორტში ფოტორეპორტიორი რამდენიმე საათის განმავლობაში ტელეფონის გარეშე დატოვეს, რის გამოც ვერც კოლეგები და ვერც მეგობრები მასთან დაკავშირებას ვერ ახერხებდნენ.
პრესის თავისუფლების დამცველმა ორგანიზაციამ, „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“, 1 აპრილს გააკრიტიკა საქართველო ამ გადაწყვეტილების გამო და ივარაუდა, რომ ქვეყნის ხელისუფლებამ ის საპროტესტო აქციების გაშუქების გამო დასაჯა.
“საქართველოს მთავრობამ უნდა შეწყვიტოს ჟურნალისტების ამგვარი შევიწროება” – ნათქვამი იყო ორგანიზაციის განცხადებაში.
რადიო თავისუფლებას ფოტოგრაფი უყვება, რომ თბილისის აეროპორტში ქვეყანაში შემოსასვლელად მას ორი 5 000 ლარიანი ჯარიმის გადახდა მოსთხოვეს ნაღდი ფულით. მისთვის ეს მოულოდნელობა იყო, თუმცა ფოტოგრაფი დათანხმდა ჯარიმის გადახდას და ფულის გამოსატანად ბანკომატთან წვდომა ითხოვა, თუმცა უშედეგოდ. საბოლოოდ მას არც ის უთხრეს, რატომ ჰქონდა გამოწერილი ჯარიმა.
“მტკიცებით ფორმაში ვერაფერს ვიტყვი, მაგრამ მაქვს განცდა … რომ მე, როგორც ჟურნალისტი, ან თუნდაც როგორც მხოლოდ უცხოელი, შემამჩნიეს აქციებზე და ეს საკმარისი გახდა მათთვის, რომ აქ შემოსვლა აეკრძალათ. შესაძლოა მათ იცოდნენ, რომ აქციებს ვაშუქებდი და ამის გამო გამაბრუნეს საზღვრიდან” – ეუბნება ჟერომ შობო რადიო თავისუფლებას.
ჟერომ შობო საქართველოში პირველად 2024 წლის 9 დეკემბერს ჩამოვიდა და 18 დეკემბრამდე აშუქებდა პროევროპულ აქციებს. ეს ის პერიოდია, როდესაც პოლიცია სასტიკად უსწორდებოდა დემონსტრანტებს, დაკავებულებს ნიღბიანები სცემდნენ, აქციების დასაშლელად კი ცრემლსადენ გაზს და წყლის ჭავლს იყენებდნენ. იმის სანახავად, თუ რას მიაღწევდა პროტესტი, ფრანგი ფოტოგრაფი საქართველოში მეორედ 27 დეკემბერს ჩამოვიდა და თითქმის ერთი თვით დარჩა.
“არასოდეს მქონია პრობლემა აქციებზე მუშაობისას, თუმცა ვფრთხილობდი”, – ამბობს ის. ჟერომს აქციების გაშუქების ხანგრძლივი გამოცდილება აქვს პარიზის პროტესტებზე.
ჟერომ შაბოს ინსტაგრამის არხზე თბილისში გადაღებული არაერთი ფოტოა გამოქვეყნებული.
მას ჰქონდა გადაღებული 3 თებერვლის აქციაც თბილისის შემოსასვლელთან, სადაც პოლიტიკოსები დააკავეს; ამ აქციაზე გადაღებულ ფოტოებს, სადაც ქართველი სამართალდამცველები ჩანან, აქვს მინაწერი: “ჯოჯოხეთის პოლიციელები”.
დეკემბრის თვეში გადაღებულ მის ფოტოებზე ასახულია დემონსტრანტების დაკავების სცენები რუსთაველის გამზირზე. საქართველოში გადაღებული მისი ფოტოები არაერთმა გამოცემამ დაბეჭდა აქციების პარალელურად.
ჟერომ შაბოს შემთხვევა გამონაკლისი არ არის, როცა უცხოელ ჟურნალისტს ან ფოტორეპორტიორს უარს ეუბნებიან საქართველოში შემოსვლაზე – რადიო თავისუფლებისთვის ცნობილია 10-მდე ასეთი შემთხვევის შესახებ. ევროკავშირის რამდენიმე მოქალაქე, რომელიც უფლებადაცვით ორგანიზაციებში მუშაობენ, ან საქართველოში ცხოვრობდნენ ბოლო წლების განმავლობაში და აქ ბინადრობის მოწმობაც ჰქონდათ, ჯერ კიდევ თავს იკავებს საზღვარზე მათთვის შექმნილ პრობლემებზე ღიად საუბრისგან და ანონიმურად დარჩენას ამჯობინებენ, რადგან საზღვრიდან უკან გაბრუნების გადაწყვეტილებებს სასამართლოში ასაჩივრებენ.
შინაგან საქმეთა სამინისტრო არ აქვეყნებს იმ უცხოელების მონაცემებს, რომლებიც საზღვრიდან გააბრუნეს. ოფიციალური სტატისტიკა არსებობს მხოლოდ საქართველოდან გაძევებული უცხოელების.
პირველი ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც 2024 წელს ინდივიდუალურად გადაეცა პრესის თავისუფლების მხარდამჭერი ჯილდო, Free Media Awards.
2015-2017 წლებში იყო “თავისუფლების დილის” წამყვანი. 2024 წლის ოქტომბრიდან მიჰყავს ყოველკვირეული პოდკასტი 2150; არის თანაავტორი აგვისტოს ომის 15 დღიანი ქრონოლოგიის.
ფორუმი
