„გაზპრომმა“ უკრაინის გავლით გაზის ტრანზიტი შეაჩერა

1 იანვარს “გაზპრომმა”, ს უმეტესად სახელმწიფო მფლობელობაში მყოფმა ენერგოგიგანტმა, უკრაინის გავლით გაზის ტრანზიტი შეაჩერა. ეს მოსკოვის დროით დილის 8 საათზე მოხდა. კრემლი ამ ნაბიჯს უკრაინის კომპანია „ნაფტოგაზთან“ ხუთწლიანი ხელშეკრულების ვადის ამოწურვით ახსნა.
კიევმა დაადასტურა რუსული გაზის ტრანზიტის შეჩერება. „ეს ისტორიული მოვლენაა, რუსეთი კარგავს ბაზრებს, ის ფინანსურ ზარალს განიცდის“, – განაცხადა უკრაინის ენერგეტიკის მინისტრმა ჰერმან ჰალუშჩენკომ. ამასთან, განცხადების მიხედვით, ეს ნაბიჯი გადაიდგა „ეროვნული უსაფრთხოების ინტერესებიდან გამომდინარე“.
კიევმა მანამდე უარი თქვა სატრანზიტო ხელშეკრულების გახანგრძლივების შესახებ მოლაპარაკებებზე. რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმირ პუტინმა განაცხადა, რომ 2025 წლის დაწყებამდე ახალი შეთანხმების მიღწევა შეუძლებელი იყო.
გაზსადენი რუსეთიდან უკრაინის გავლით შედის ს ტერიტორიაზე, რომელსაც რუსული გაზის მიღება სურდა და უკრაინისგან ხელშეკრულებების გაგრძელებას ითხოვდა. სლოვაკეთის პრემიერ-მინისტრ რობერტ ფიცოს შეფასებით, უკრაინის მიერ რუსული გაზის ტრანზიტის შეჩერებით, ევროკავშირს წელიწადში 60-70 მილიარდი ევროს ზარალი მიადგება.
ფიცომ ევროკავშირის ხელმძღვანელობას ღია წერილით მიმართა, რომელშიც და მისი პრეზიდენტი გააკრიტიკა გაზის ტრანზიტზე უარის თქმის შესახებ მიღებული გადაწყვეტილების გამო. მისი თქმით, ევროკავშირის ზარალი შეუდარებელია რუსეთის ზარალთან, რომელიც მან ორ მილიარდ ევროდ შეაფასა.
რუსული გაზის მთავარი იმპორტიორები არიან სლოვაკეთი და ავსტრია. ექსპერტების აზრით, მიწისქვეშა საცავებში გაზის დიდი მარაგის გამო ბრატისლავა ორი-სამი თვის განმავლობაში გაძლებს რუსული მარაგების გარეშე. ანალოგიური სიტუაციაა ავსტრიაშიც. ასევე შესაძლებელია ქვეყანაში გაზის შეზღუდული ნაკადების შეტანა იტალიიდან და გერმანიიდან.
უკრაინის გავლით ტრანზიტის შეჩერება, ანალიტიკოსების აზრით, ყველაზე დიდ დარტყმას მიაყენებს მოლდოვას.
არაღიარებულ დნესტრისპირეთში 1 იანვარს შეწყდა ცენტრალური გათბობა და ცხელი წყლით მომარაგება. ამის შესახებ კომპანია „ტირასტეპლენერგოს“ პრესსამსახური იტყობინება. შეფერხებები შეეხება საცხოვრებელ კორპუსებს, საბიუჯეტო დაწესებულებებსა და საკუთრების ყველა ფორმის ორგანიზაციას, გარდა სამედიცინოსი. ცხელი წყლისა და გათბობის აღდგენას ორი კვირა დასჭირდება, აცხადებენ კომპანიაში.
ამასთან, მიწოდების შეწყვეტას სერიოზული გეოპოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს, აღნიშნავს საინფორმაციო სააგენტო “როიტერი”. 2022 წლიდან ევროკავშირის ქვეყნები აქტიურად ამცირებენ დამოკიდებულებას რუსეთის გაზზე, გადადიან მიწოდებაზე ამერიკიდან, ნორვეგიიდან და კატარიდან. ამან გამოიწვია ის, რომ რუსეთმა დაკარგა დომინანტური პოზიცია ევროპის გაზის ბაზარზე.
2024 წელს რუსეთმა ევროპას დაახლოებით 15 მილიარდი კუბური მეტრი ბუნებრივი აირი მიაწოდა (ექსპორტის მოცულობის ნახევარი), რამაც მას დაახლოებით 6 მილიარდი დოლარი მოგება მოუტანა. ანალიტიკოსების აზრით, ამ მოცულობის სწრაფად კომპენსირება შეუძლებელი იქნება ცენტრალური და სამხრეთ აზიის, ასევე ჩინეთისკენ გაზის ტრანსპორტირების ახალი მარშრუტების გარეშე.