ამერიკელმა კონცეპტუალისტი არტისტის ცნობილ ნამუშევარში წითელ ფონში მოქცეული სიტყვები I Shop Therefore I Am, ხელის გულის ფონზე ისეთ ილუზიას ქმნის, რომ სიტყვები ხელის თითებს უჭირავს. წინადადება ცნობილი ფრანგი ფილოსოფოსის, რენე დეკარტის ცნობილი ფრაზის „ვაზროვნებ, მაშასადამე ვარსებობ“ რემინისცენციაა, სადაც აზროვნება საყიდლებზე სიარულითაა ჩანაცვლებული და ის თანამედროვე ადამიანის არსებობასთანაა გაიგივებული.
„ყიდვა“, ყიდვის უნარი, ფულის ხარჯვა გაიგივებულია საზოგადოებაში შენს ადგილთან, როლთან, განაპირობებს თავდაჯერებას, რეალიზებას და ბევრ დადებით და უარყოფით ფაქტორსაც. ამიტომ „მოაზროვნე“ საზოგადოება იქცა საზოგადოებად, რომელიც ყიდვით, შოპინგით საზრდოობს. უფრო მეტიც, XXI საუკუნეში შოპოჰოლიზმი ერთგვარ სენად და შოპინგზე ავადმყოფური დამოკიდებულებადაა აღიარებული, რომელსაც ფსიქოლოგები მკურნალობენ.
მაღაზიებსა და სავაჭრო ცენტრებში განსაკუთრებული ხალხმრავლობა ფასდაკლებების დღეებში, განსაკუთრებით კი „შავი პარასკევის“ კვირეულშია. „კომერსანტთან“ საუბრისას ფსიქოლოგი სოფო გოგუაძე ამბობს, რომ ტერმინი „შავი პარასკევი“ 1966 წლიდან დამკვიდრდა ქალაქ ფილადელფიაში მაშინ, როცა მადლიერების დღის შემდეგ აურაცხელი ადამიანის მაღაზიებში ვიზიტისა და ქუჩებში შექმნილი საცობების გამო, მაღაზიებმა მასშტაბური ფასდაკლებები გამოაცხადეს.
„იმ დროიდან მოყოლებული, ეს დღე წინასწარ შემუშავებული განწყობის საფუძველზე, აღიქმება როგორც ნაკლები ფინანსური დანახარჯით მიღებული სარგებლის შესაძლებლობა. აქედან გამომდინარე, ხშირად არარეალური ფასდაკლებების მიუხედავად, ადამიანები სინამდვილეს მათი წინასწარი განწყობების შესაბამისად აღიქვამენ და მის გადაკეთებას ახდენენ. რეალობის მიმსგავსება ხდება არსებულ მოლოდინებთან და ფასებს ბევრად უფრო მისაღებად და იაფად აღიქვამენ, ვიდრე სხვა შემთხვევაში. ზოგადად, მყიდველებზე ზეგავლენის მოხდენის ბევრი ფორმა არსებობს და თითოეულის გავლენა, მომხმარებლებში შექმნილი დადებითი განწყობების საფუძველზე ხორციელდება“, – აცხადებს სოფო გოგუაძე.
მარკეტოლოგები მრავალნაირ ხრიკს მიმართავენ მომხმარებლის კეთილგანწყობის მოსაპოვებლად და პროდუქტის გასაყიდად. ამისთვის ისინი ბაზრის კვლევას ახორციელებენ და პირდაპირი და ირიბი გზებით ცდილობენ პოტენციური მყიდველის მათი ბრენდითა და პროდუქციით დაინტერესებას. სოფო გოგუაძე იმ კლიენტებს, ვინც ზედმეტი გაანალიზების გარეშე ყიდულობენ ნივთებს და იმპულსური შოპინგისკენ არიან მიდრეკილი ურჩევს, რომ შეწყვიტონ ინერციით ქმედება და გააანალიზონ ყიდვის სურვილს კონკრეტულად რა მოტივი განაპირობებს.
„მარკეტინგული ზემოქმედებების მეშვეობით, მარკეტოლოგები მართლაც ქმნიან აფექტურ განწყობებს და პირდაპირი და ირიბი გზებით, ცდილობენ, ზეგავლენა მოახდინონ მყიდველის ქცევაზე, განწყობასა და ცნობიერებაზე.
არსებობს ორი ტიპის მყიდველი: ის ვინც ისმენს პროდუქტის შესახებ მიწოდებულ სარეკლამო ინფორმაციას და გაანალიზების გარეშე, ყიდულობს მას და ის, ვინც აანალიზებს და არჩევანს, საკუთარ შეხედულებებზე და საჭიროებებზე დაყრდნობით აკეთებს.
ადამიანები, რომლებიც იმპულსური ყიდვისკენ არიან მიდრეკილნი, აღგზნებულ მდგომარეობაში არიან და მარტივად იღებენ გადაწყვეტილებებს. ამას ხელს უწყობს წარმოდგენა, ერთის მხრივ, გასაყიდი პროდუქტის დეფიციტისა და მეორეს მხრივ, ფასდაკლების შეზღუდული დროით სარგებლობის შესახებ. მათ ვურჩევდი, რომ შეწყვიტონ ინერციით ქმედება და ქცევის განხორციელებამდე, გამოყონ განსაზღვრული დრო, რათა სიტუაციურად გააანალიზონ ყიდვის სურვილს, კონკრეტულად რა მოტივი და პროდუქტის ფასეულობა ქმნის“, – აცხადებს სოფო გოგუაძე.
