ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტის საგანგებო დავალებათა ელჩმა რიჩარდ გრენელმა განაცხადა, რომ ბირთვული იარაღი, რომელიც უკრაინამ რუსეთს გადასცა, რუსული იყო.
„მოდით, განვმარტოთ სიტუაცია ბუდაპეშტის მემორანდუმთან დაკავშირებით: ბირთვული ბომბები ეკუთვნოდა რუსეთს და იყო ნარჩენები. უკრაინამ ბირთვული ბომბები რუსეთს დაუბრუნა. ისინი არ ეკუთვნოდა უკრაინას. ეს უსიამოვნო ფაქტია“, – წერს ის სოციალურ ქსელ X-ში.
უკრაინაში აშშ-ის ყოფილმა ელჩმა და შეიარაღების კონტროლის სპეციალისტმა სტივენ პაიფერმა საპასუხოდ განაცხადა, რომ გრენელი „კატეგორიულად არასწორია“.
მან გაიხსენა, რომ პირადად მონაწილეობდა ბუდაპეშტის მემორანდუმის მომზადებაში, დოკუმენტისა, რომელიც 1994 წლის დეკემბერში გაფორმდა უკრაინას, რუსეთს, აშშ-სა და დიდ ბრიტანეთს შორის. ის უზრუნველყოფს უკრაინის უსაფრთხოებისა და ტერიტორიული მთლიანობის გარანტიებს ბირთვულ იარაღზე უარის თქმის სანაცვლოდ.
მისი თქმით, უკრაინაში ბირთვული ქობინები იყო ყოფილი საბჭოთა კავშირისა და არა რუსეთის. „საცავებში ქობინები ექსკლუზიურად უკრაინის განკარგულებაში იყო. საკონტინენტთაშორისო ბალისტიკური რაკეტები და ბომბდამშენები განადგურდა უკრაინაში, გარდა მცირე რაოდენობისა, რაც რუსეთში გაიგზავნა ვალის ტვირთის შესამსუბუქებლად“, აღნიშნა მან.
სტივენ პაიფერმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ უკრაინამ გადაწყვიტა ბირთვული ქობინების რუსეთში გაეგზავნა განადგურებისთვის, რადგან რუსეთმა პასუხისმგებლობა იკისრა, რომ პატივს სცემდა უკრაინის სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობას და არ გამოიყენებდა ძალას უკრაინის წინააღმდეგ.
უკრაინის ხელისუფლებამ არაერთხელ აღნიშნა, რომ ბუდაპეშტის მემორანდუმი არ მოქმედებს. 2024 წლის ოქტომბერში უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ აშშ-ის პრეზიდენტ დონალდ ტრამპთან საუბრისას განაცხადა, რომ, ბუდაპეშტის შეთანხმებების მიუხედავად, მხოლოდ უკრაინა დაზარალდა: „რომელი დაზარალდა ამ დიდი ქვეყნებიდან, ამ ბირთვული ძალებიდან? ყველა? არა, მხოლოდ უკრაინა. ვინ დათმო ბირთვული იარაღი? ყველამ? არა, მხოლოდ უკრაინამ. ვინ იბრძვის დღეს? უკრაინა“.
