აქტივისტებმა სახის დაფარვისა და გზის გადაკეტვისთვის დაწესებული სანქციები საკონსტიტუციოში გაასაჩივრეს

მოსარჩელეები მოითხოვენ სასამართლოსგან დადგინდეს, რომ შეკრებების დროს გზის გადაკეტვისა და სახის დაფარვის მარეგულირებელი ნორმები, მათზე დაკისრებული სანქციებით და განმეორებით სამართალდარღვევაზე სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაკისრება, ერთ წლამდე პატიმრობით, ეწინააღმდეგება კონსტიტუციით დაცულ უფლებებს: ღირსების ხელშეუვალობისა და შეკრების თავისუფლების შესახებ.
სარჩელის ავტორები არიან: მარიამ ჯანჯარია, ლარა ნაჭყებია, ქეთევან ციცქიშვილი, ანა ბდეიანი და მადლენა ჩილაჩავა.
მოსარჩელეების საერთო პოზიცია ორ მთავარ ასპექტს ეფუძნება:
· დაკისრებული მაღალი ჯარიმები (5000 ლარი) და ხანმოკლე ადმინისტრაციული პატიმრობა (1-დან 5 დღემდე) არ არის პროპორციული და დაუსაბუთებლად ზღუდავს მშვიდობიანი პროტესტის უფლებას.
· სადავო ნორმების ფორმულირებები, როგორიცაა „გზის ხელოვნურად გადაკეტვა“ და „სახის დაფარვა“, არის ბუნდოვანი და იძლევა არაკონსტიტუციური განმარტების შესაძლებლობას.
მარიამ ჯანჯარიას 2025 წლის 19 თებერვალს 5 000 ლარი ჯარიმა დაეკისრა გზის გადაკეტვის გამო (ძველი რედაქცია). ის ამტკიცებს, რომ გზა მსვლელობის სიმრავლით გადაიკეტა და არა ხელოვნურად. ის ასევე სადავოდ ხდის უკანონოდ მოპოვებულ ვიდეო მტკიცებულებას, რომლითაც დაჯარიმდა.
ლარა ნაჭყებია 2025 წლის 18 ოქტომბერს 4 დღით დააპატიმრეს სახის დაფარვის გამო. ის ამტკიცებდა, რომ პირბადე ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო ეკეთა, ხოლო თავსაფარი – სველი თმის გამო. მისი საჩივარი სააპელაციო სასამართლომ დაუშვებლად ცნო.
ჟურნალიტს, ქეთევან ციცქიშვილს 2025 წლის 20 ოქტომბერს 5 დღე პატიმრობა შეეფარდა, რადგან ის უკვე გადაკეტილ რუსთაველის გამზირზე იდგა.
ანა ბდეიანი 2025 წლის 3 ნოემბერს 5 000 ლარით დაჯარიმდა გზის გადაკეტვისა და ნიღბის ტარებისთვის. ის აცხადებს, რომ ვიდეოჩანაწერზე მისი იდენტიფიცირება შეუძლებელია და მიუთითებს იმაზე, რომ გზაზე მაქსიმუმ 25 წუთი იმყოფებოდა.
მადლენა ჩილაჩავა, 71 წლის დევნილი, 2025 წლის 2 ნოემბერს 1 დღით დააპატიმრეს. ის ასაჩივრებს სანქციას, რადგან მისი პირბადით დგომა (1 წუთით) გამოწვეული იყო მწვავე ბრონქიტით და არა პროტესტის მიზნით.
5 000 ლარიანი ჯარიმის არაკონსტიტუციურობა – მოსარჩელის დასაბუთება
სარჩელის ავტორებს მიაჩნიათ, რომ 5 000 ლარიანი ჯარიმა, რომელიც ქვეყანაში საშუალო თვიურ ხელფასზე (2 270 ლარი) ორჯერ მეტია და ბევრად აღემატება მოსარჩელეთა შემოსავალს, არის ბლანკეტური და ფიქსირებული, რაც მოსამართლეს ართმევს ინდივიდუალური სოციალური მდგომარეობის გათვალისწინების შესაძლებლობას.
სარჩელში წერია, რომ 5 000-ლარიანი სანქცია გაცილებით მკაცრია, ვიდრე სანქციები სხვა, უფრო მძიმე დარღვევებისთვის (მაგალითად, სექსუალური შევიწროება ან რადიაციული უსაფრთხოების დარღვევა), რაც მოწმობს მის არაპროპორციულობას.
სანქციის უპირველესი მიზანი, კანონმდებლის განმარტებით, არის შემაკავებელი პრევენცია. მოსარჩელეები ამტკიცებენ, რომ ეს მიდგომა აქცევს ინდივიდს სახელმწიფოს პოლიტიკის „შიშველ ობიექტად“ და დასაშინებელ ინსტრუმენტად, რაც ღირსების უფლების ხელყოფაა.
„მოსარჩელე ანა ბდეიანის შემთხვევაში, რომელიც 12 წლამდე ასაკის შვილების დედაა, 5000 ლარი ჯარიმის დაკისრება განსაკუთრებით არაჰუმანურია, რადგან საფრთხეს უქმნის არა მხოლოდ მშობლის, არამედ მისი შვილების მატერიალურ კეთილდღეობას, რაც ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 30-ე მუხლით დაცულ დედათა და ბავშვთა უფლებებს“, – ნათქვამია სარჩელში.
15 დღემდე პატიმრობის არაკონსტიტუციურობა – მოსარჩელის დასაბუთება
„მშვიდობიანი აქციისას სახის დაფარვის ან გზის გადაკეტვისთვის 15 დღემდე პატიმრობის გამოყენება არის სასჯელის უკიდურესად მძიმე ზომა“, – ნათქვამია სარჩელში.
ავტორებს მიაჩნიათ, რომ როდესაც პირი კონსტიტუციურ უფლებას ახორციელებს და არ აყენებს არავის არსებით ზიანს, მისი პატიმრობით დასჯა კანონს ჰუმანურობის ფუნქციას აკარგვინებს და შურისძიებაზეა ორიენტირებული.
„ამას გარდა, მოქმედი რედაქციით, მოსამართლეს ფაქტობრივად აღარ აქვს საშუალება, შუალედური სანქცია გამოიყენოს (ჯარიმა აღარ არის ალტერნატივა), რის გამოც ნორმა პირდაპირ უკიდურეს მზღუდავ ღონისძიებას ითვალისწინებს“, – ნათქვამია სარჩელში.
მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ სანქციები იმდენად მკაცრია, რომ სისხლის სამართლებრივი ხასიათისაა. მიაჩნიათ, რომ ეს მოსაზრება დასტურდება, როგორც კანონმდებლის განმარტებითი ბარათით, ასევე ეუთო/ოდირის დასკვნით.
მოსარჩელეები ასევე მიუთითებენ, რომ მათ მიმართ არსებობს სისხლის სამართლის კოდექსის 347-ე მუხლის (შეკრების წესის დარღვევა) სამომავლო გამოყენების რეალური საფრთხე, რის გამოც სასამართლომ ამ ნორმის კონსტიტუციურობაზეც უნდა იმსჯელოს.
სარჩელის საფუძველზე, მოსარჩელეები ითხოვენ, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ გააგრძელოს საქმის განხილვა ძალადაკარგული ნორმების ნაწილშიც (როგორც მარიამ ჯანჯარიას შემთხვევაში), ვინაიდან ამ ნორმებმა გამოიწვია მათი უფლებების დარღვევა.
ფორუმი