ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ (ECtHR) დაადგინა, რომ უკრაინის ხელისუფლებამ არ მიიღო აუცილებელი ზომები 2014 წლის 2 მაისს ოდესაში მომხდარი არეულობისას რეგიონული პროფკავშირების საბჭოს შენობაში ხანძრის დროს არეულობის თავიდან ასაცილებლად და ხალხის გადასარჩენად.
სასამართლომ დაადგინა ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-2 მუხლის დარღვევა, რომელიც იცავს სიცოცხლის უფლებას. გადაწყვეტილება ECtHR-ის ვებგვერდზე 13 მარტს გამოქვეყნდა.
გამოქვეყნებული დოკუმენტის თანახმად, უკრაინის ხელისუფლებას არ მიუღია შესაბამისი ზომები ძალადობის თავიდან ასაცილებლად, მისი ოპერატიულად აღკვეთისა და დაზარალებულებისთვის დროული დახმარების აღმოსაჩენად. ECtHR-მა ასევე მიუთითა, რომ ტრაგედიის გამოძიება სათანადოდ არ ჩატარებულა.
კონფლიქტი ერთიანი უკრაინის მომხრეებსა და პრორუსულ ძალებს შორის ქუჩის შეტაკებით დაიწყო ყირიმის ანექსიის და დონეცკისა და ლუგანსკის რეგიონებში საომარი მოქმედებების დაწყების შემდეგ. შეტაკებამ საბოლოოდ გამოიწვია პროფკავშირების სახლის დაწვა. ამ შენობას “ანტი-მაიდანის” მონაწილეები აფარებდნენ თავს.
ხანძრის შედეგად 42 ადამიანი დაიღუპა, ექვსი კი დახვრიტეს. 11 წლის შემდეგ გამოძიება კვლავ დაუსრულებელია და ბევრი ეჭვმიტანილი ჯერაც არ არის პასუხისგებაში მიცემული.
სასამართლომ დაადგინა, რომ არეულობის დროს ოდესის პოლიციამ არ მიიღო სათანადო ზომები მათ აღსაკვეთად, მიუხედავად ოპერატიული ინფორმაციის არსებობისა შესაძლო შეტაკებების შესახებ. სამართალდამცავები არც მაშინ ჩარეულან, როდესაც თავდამსხმელებმა ცეცხლსასროლი იარაღი გამოიყენეს.
გარდა ამისა, სასამართლომ დადასტურებულად მიიჩნია, რომ ცეცხლმოკიდებულ შენობაში სახანძრო მანქანების მისვლა განზრახ გადაიდო 40 წუთით და პოლიციამ ზომები არ მიიღო ხალხის ევაკუაციისთვის.
საგანგებო სიტუაციების სახელმწიფო სამსახურის რეგიონული სამმართველოს მაშინდელმა უფროსმა, ვლადიმირ ბოდელანმა მითითება გასცა, რომ არ გაეგზავნათ ტექნიკა ხანძრის ჩასაქრობად, ნათქვამია სასამართლოს გადაწყვეტილებაში. ორი წლის შემდეგ ბოდელანი რუსეთში გაიქცა, თუმცა უკრაინაში ყოფნისას მის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმე არ აღძრულა.
ECtHR-მა ასევე დაადგინა, რომ ადგილობრივმა ხელისუფლებამ განზრახ გაანადგურა მტკიცებულებები ტრაგედიის შემდეგ ტერიტორიის დასუფთავების საბაბით.
ამ არგუმენტების საფუძველზე, სასამართლომ უკრაინას დააკისრა 15 ათასი ევროს გადახდა დაღუპულთა ნათესავებისთვის, ხოლო მძიმე დამწვრობებით გადარჩენილი სამი პირი კი 12-12 ათას ევროს მიიღებს. ყველაზე მაღალი კომპენსაცია, 17 ათასი ევრო, პროფკავშირების სახლში დაღუპული მიხაილ ვიაჩესლავოვის ქალიშვილს გადაეცა. სხვა დარღვევებთან ერთად, იგი ხელისუფლებას იმაზეც უჩიოდა, რომ ხანგრძლივი დროის განმავლობაში უარს ეუბნებოდნენ მამის ცხედრის გადაცემაზე მის დასაკრძალად.
რუსეთი სასამართლო გარჩევებში არ მონაწილეობდა. ხანძრის შემდეგ მალევე, რუსულმა პროპაგანდამ დაიწყო ოდესაში მომხდარი მოვლენების, როგორც “ოდესის ხატინის”, აღწერა – ბელარუსული სოფლის სახელის მიხედვით, რომელიც ნაცისტურმა სადამსჯელო ძალებმა დაწვეს მის მოსახლეობასთან ერთად 1943 წელს. მას შემდეგ, პროფკავშირების სახლის ხანძარმა მყარად დაიმკვიდრა ადგილი რუსული პროპაგანდისტული ნარატივების სიაში, მითოლოგიური ელფერი შეიძინა და გახდა რუსული სახელმწიფო პოლიტიკის მნიშვნელოვანი ნაწილი, რადგან შენობაში პრორუსული ელემენტები იყვნენ გამაგრებული.
ფორუმი
