“ჩემთვის მოგონებები ცხოვრების მორევში ჩაკარგული ცრემლიანი მარგალიტებია, რომლებიც ისე უნდა ამოიყვანო ფსკერიდან შლამი არ ამოჰყვეს” – ლილი ფოფხაძე.
ბავშვობაში ნატკენი
1937 – 38 წლების ჯოჯოხეთგამოვლილი ბავშვები მავნებელთა შვილებად მოგვნათლეს. ერთხანს ჩვენზე იმით იყრიდნენ ჯავრს, რომ პიონერთა და კომკავშირელთა რიგებში არ გვღებულობდნენ. მოგვიანებით მობეზრდათ და თავი დაგვანებეს. ერთი კია, მთავარ ამბავში ვერ გვჩაგრავდნენ – სხვაგან და ჩვენს კლასშიაც ყველა გადასახლებული ან დახვრეტილი მამის შვილი უმეტესად ფრიადოსანი იყო. ბევრმა ოქროს მედალზეც დაამთავრა, მათ შორის მეც. უბედურება ის იყო, რომ უმამოდ ან უდედმამოდ დარჩენილ ბავშვებს იოლად არ “გვივიწყებდნენ.” დრო და დრო დაგვხედავდნენ ხოლმე ზემდგომნი . არ ვიცი სხვებთან რა ხდებოდა, მე მაშინ პატარა ვიყავი, ბაღში დავდიოდი, მაგრამ ჩვენთან წელიწადში ერთი – ორჯერ მაინც შემოკუნტრუშდებოდნენ კგბ- ს ყოჩაღი ბიჭები. დარეკავდნენ ზარს და კოსტუმებში და ან პლაშ – პალტოში გაკვეხებულები მკაცრი სახითა და საქმიანი ნაბიჯებით შემოალაჯებდნენ ოჯახში. მე და ბებოს შუშაბანდში მიგვაბრძანებდნენ და ნერვიულობისგან რეტდასხმულ დედაჩემს დასაკითხად ოთახში დაიმარტოხელებდნენ ხოლმე. რა გვარი ხართ, რამდენი წლის, სად მუშაობთ … ისმოდა ოთახიდან დანჯღრეული კარის წყალობით, მაგრამ ბებია მაინც ვერ ისვენებდა და ეს ამხელა წარმოსადეგი ქალი ჩაიჩოქებდა და ღრიჭოში იჭყიტებოდა… თუმცა აზრზე არ ვიყავი, რა ხდებოდა ჩვენ თავს, მეც მაშინვე გვერდზე მივუწვებოდი და რატომღაც მხარზე ვადებდი თავს… დღესაც გული მეკუმშება იმ ნაძირალების გახსენებაზე. დღესაც მიკვირს, სულ ნაცრისფერი ტანსაცმლით რატომ დადიოდნენ…ტანსაცმელზე გამახსენდა, იმ დროს ხალხს ძალიან უჭირდა. თითქმის ყველას შემორჩენილი ძველმანები ეცვა. გაქუცულ პალტოს შიდა პირზე გადმოაბრუნებდნენ და ხელახლა კერავდნენ. ბავშვებსაც თითო – ორი ხელი ტანსაცმლით გაგვქონდა თავი. მახსოვს, ჩვენი მათემატიკის მასწავლებელს საბნის ოდენა შალი ჰქონდა მოხურული და ზამთრობით სკოლაში იმითი დადიოდა. ეჰ, ისეთი ბრწყინვალე პედაგოგი იყო, კარგახანს არ გაუშვეს პენსიაზე.
პალტო დამიძველდა. მეექვსე კლასში ვარ. დედამ და ჩემმა მამობილმა გამოსავალს მიაგნეს და იმ ნაჭრით, რომლითაც ჩემ პოლკოვნიკ მამობილს ახალი მუნდირი უნდა შეეკერა, პალტო შემიკერეს. კარგი გამოვიდა, მაგრამ ამ პალტოს ” წარმომავლობა” არ მასვენებდა და გულს მიღრღნიდა. ვის არ ათქმევინა დედაჩემმა, რა მშვენიერი ხარ, ლილიკო, როგორ გიხდებაო… მაგრამ უშედეგოდ, თვალი ისევ ძველი პალტოსკენ გამირბოდა და ახალს რომ მაცმევდნენ, მოწყენილი ვიყავი. სკოლიდან დედასთან, სამსახურში, უნდა მივსულიყავი და ერთად წავიდოდით შინ. მე კი ახალი სადარდებელი შემემატა, შავ დღეში აღმოვჩნდი – ეზო, რომელიც უნდა გამევლო, იქვე წამოჭიმული ლამაზი სახლის მობინადრეთა შვილებით იყო სავსე – ეს ყველაფრით უზრუნველყოფილი, გამოპრანჭული გოგო- ბიჭები სულ ვიღაცის დაცინვაში იყვნენ და ხარხარებდნენ. მეც ყოველთვის გავურბოდი, ვერიდებოდი მათ. ახლა რა უნდა მექნა? “მუნდირში” გამოწყობილს რომ დამინახავდნენ, რა ხეირს დამაყრიდნენ? ჰოდა, პირველსავე დღეს ორი საათი ვიდექი ეზოს ჭიშკართან და შესვლას ვერ ვბედავდი. დავიღალე, ცრემლებს ვყლაპავდი და შეშინებული დედაჩემის დანახვაზე ღრიალი მოვრთე…
ხადახან ვფიქრობ, რად ვიხსენებ ასეთ წვრილმანებს, მაგრამ რა ვქნა… ” არ მასვენებენ ნაფეხურები, რომლებსაც ტალღა ქაფიანი კუზით ჩარეცხავს…”
კომენტარები