„წლების განმავლობაში, ყველა ხელისუფლების პირობებში, ბანკებმა მთავრობებთან ალიანსით ბაზარზე ისეთი დომინანტური პოზიციის მოპოვება მოახერხეს, რომ ახლა ზეგათავხედებულები არიან – უფრო მეტიც, პრაქტიკულად აშანტაჟებენ სახელმწიფოს“ – ამბობს „გირჩის“ პრეზიდენტობის კანდიდატი ზურაბ ჯაფარიძე.
ჯაფარიძის შეფასებით, გუშინ საღამოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში ბიძინა ივანიშვილის კომენტარი ბანკების შესახებ გამოწვეული იყო იმით, რომ ბანკების კრიტიკა პოლიტიკურად ყველაზე მომგებიანი თემაა. ჯაფარიძის თქმით, ამასვე აკეთებენ სისტემატურად ექსპრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი და ლეიბორისტული პარტიის ლიდერი შალვა ნათელაშვილი.
ჯაფარიძის ინტერვიუს ამ თემაზე „გირჩი“ ავრცელებს:
არსებობს თუ არა ჭარბვალიანობა?
2007 წლამდე ფიზიკურ პირებზე სესხებიდან ჯამური შემოსავლები კომერციულ ბანკებში, დაახლოებით, 2-ჯერ ნაკლებია, ვიდრე იურიდიულ პირებზე სესხებიდა. 2012-ისთვის, დაახლოებით, თანაბრდება. ახლა კი, პირიქითაა – ფიზიკურ პირებზე სესხებიდან შემოსავლები, დაახლოებით, 2-ჯერ მეტია, ვიდრე იურიდიულ პირებზე სესხებიდან. ამას, შეიძლება, უძახო „ჭარბვალიანობა“, თუმცა სინამდვილეში ეს ნიშნავს, რომ ამ პერიოდის განმავლობაში ამ ქვეყნის სულ უფრო მეტმა მოქალაქემ შეძლო ბანკების მიერ დაყენებული ფილტრის (შემოსავლის დადასტურება, საგარანტოდ ქონების გამოყენება და სხვა) გავლა.
სარგებლობენ თუ არა ბანკები ბოროტად არსებული მდგომარეობით?
კი, სარგებლობენ. ისინი ლობირებენ ისეთ რეგულაციებს, რომლებიც ვითომ მოსახლეობის კეთილდღეობისკენაა მიმართული, მათი დაცვისკენ, სინამდვილეში კი ასეთი რეგულაციებით ბაზრიდან დევნიან პატარა მოთამაშეებს და ზრდიან საკუთარ მოგებას. რეგულაციების გამო მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების სესხები 2017-ში 2016 წელთან შედარებით თითქმის მილიარდით შემცირდა. სად წავიდა ეს ხალხი? ცხადია, ბანკებს მიადგებოდნენ.
ახალი რეგულაციების შედეგიც იგივე იქნება. რეგულაცია ხარჯია, რომელიც პატარა მოთაშამეებს ანგრევს, ხოლო მსხვილი ბანკები კი ამას იტანენ და, შესაბამისად, ბაზარზე მარტო რჩებიან.
რატომ არ იწევს პროცენტი, როცა ამხელა მოგებაზე მუშაობენ?
უკვე ბევრი წელია, პროცენტი იწევს ნელნელა, მაგრამ პროცენტი, იგივე ფულის ფასი, მოგებულის მოცულობაზე არ არის დამოკიდებული. ის დამოკიდებულია მოთხოვნა-მიწოდებაზე და სანამ არსებობს სესხზე მოთხოვნა არსებულ ფასში, ბანკი პროცენტს არ დაწევს.
ბანკების არაპროფილური საქმიანობა?
ის, რომ კომპანიებს ბანკებისთვის საკუთარი შიდა სამზარეულოს სრულად ჩვენება უწევთ, რითიც შემდეგ სარგებლობენ ბანკები და შედიან ბიზნესის სხვადასხვა სფეროში (მშენებლობა, ჯანდაცვა, დაზღვევა, ლუდი! და ა.შ.), ასევე გამოწვეულია ბანკების გათავხედებული მდგომარეობით და კონკურენციის ნაკლებობით, რაც თავის მხრივ რეგულაციებითა და ბანკების მხრიდან საკუთარი ინტერესების წარმატებული პოლიტიკური ლობირებითაა გამოწვეული. ანუ პრობლემა არის ის, რომ წლების განმავლობაში, ყველა ხელისუფლების პირობებში, ბანკებმა მთავრობებთან ალიანსით ბაზარზე ისეთი დომინანტური პოზიციის მოპოვება მოახერხეს, რომ ახლა ზეგათავხედებულები არიან – უფრო მეტიც, პრაქტიკულად აშანტაჟებენ სახელმწიფოს, რადგან თუ მათ პრობლემა შეექმნებათ, ეს ჩამოშლის არა მხოლოდ ფინანსურ სექტორს, არამედ მთელ ეკონომიკას (რაც სიმართლესთან ახლოსაა).
გამოსავალი?
გამოსავალი არის მეტი კონკურენცია! ბაზრის გათავისუფლება და ახალი მოთამაშეების მარტივად დაშვება ბაზარზე, მათ შორის უცხოური მოთამაშეებისაც. ნებისმიერი მცდელობა ბანკების შეზღუდვის ახალი რეგულაციებით, დასრულდება ამ ბანკების კიდევ უფრო გაძლიერებითა და მათი მოგების კიდევ უფრო გაზრდით!
ამ დროს რას აკეთებს მთავრობა?
არა მხოლოდ იღებს ახალ რეგულაციებს, არამედ აკანონებს სავალდებულო დაგროვებით პენსიას და სახელმწიფო საპენსიო ფონდის მილიარდებს ახუტებს მსხვილ ბანკებს. აი, ამის მერე ნახეთ ბანკების თავგასულობა!
კომენტარები